Mansiyon (Altınordu), Yöresel Mimariye Uygun Konut Projesi Yarışması

PROJE RAPORU

“Eski bir kasabadaki herhangi bir anonim ev ya da hiç de gösterişli olmayan bir çiftlik evi bizde yakınlık ve memnuniyet hissi uyandırır da, neden çok az modern yapı hislerimize dokunur?”

Juhani PALLASMAA, “The Geometry of Feeling”

TASARIM ANLAYIŞI

Tasarım Alanı

Altınordu ilçesi coğrafi ve topografik özellikleri bakımdan analiz edildiğinde üç temel yerleşim kurma mantığı görülmüştür. Genellikle kent merkezinde kıyıya paralel, manzaraya yönelen lineer yerleşim, kent çeperinde vadi içinde merkez etrafında öbekleşen yerleşim ve kırsal alanlarda eğim yapısına uygun sırt üzerinde yer alan bir aks boyunca lineer yerleşimler.

Bu çerçevede bu yerleşim mantıkları ile kurulacak üç yeni nesil mahalle için Altınordu ilçesinde yer alan aşağıdaki alanlar seçilmiştir.

(1) Sırt bölgesinde uzanan, aks boyunca lineer kırsal yerleşim “Karacaömer Köyü”
(2) Vadi içinde, merkez etrafında öbekleşen, kentsel çeper yerleşimi “Eskipazar”
(3) Kent merkezinde kıyı boyunca, kıyıya paralel kentsel yerleşim “Kumbaşı Mevkii”

Yeni Nesil Konut Tasarımı

Ordu yöresel konut tipolojisi incelendiğinde, eğime oturan zemin ve bodrum katların yığma taş, üst katların ise genellikle ahşap karkas olduğu görülmüştür. Ayrıca serender mantığında ayaklar üzerinde yükseltilmiş ahşap konutlara da rastlanmaktadır. Ordu geleneksel konutu plansal olarak incelendiğinde ise zemin katlarda genellikle bahçeye hizmet eden mutfak ve tuvalet ile depo, kiler, hayvan damı kimi servis birimlerinin yer aldığı, üst katlarda ise bir sofa etrafında yatak odaları, banyolar ve köşk oda gibi mahallerin yer aldığı görülmüştür.

Bu okumalar çerçevesinde tasarlanan yeni nesil konutlarda bir apartman mantığından ziyade, az katlı dokuya uygun, geleneksel mimariden referans alan müstakil konutlar ve geniş ailelerin barınabileceği, birkaç çekirdek ailenin bir arada yaşayabileceği aile konakları tasarlanmıştır.

Geleneksel konutun yapı sökümü yapıldığından ortaya çıkan üç mekânsal unsur birer modül olarak yeniden yorumlanmış ve bu modüllerin bir çok kombinasyona imkan verecek şekilde bir araya gelmesi ile konutlar tasarlanmıştır. Bu üç mekansal unsur, ıslak hacimler, düşey sirkülasyon, mutfak ve deponun yer aldığı, yere basan ve aynı zamanda konutun yer ile ilişkisini kuran servis modülü; konutun yaşam alanını organize eden ayaklar üstünde yükselen ve açılabilir cephesi ile geniç bir teras gibi de çalışan sofa modülü ve bu sofaya takılan yatak odaları ile köşk odadan oluşan oda modülüdür.

Zeminde minimum alana basarak, doğaya saygılı, aynı zamanda ayaklar üstünde yükselen modüllerin altında oluşturduğu yarı açık alanlarla kullanıcıların komuşuluk ilişkilerini geliştirmelerine imkan veren bir tasarım yapılmıştır. Zemine basan taş kütlelerde yer alan fonksiyonlar, düğün, taziye, bayramlaşma gibi kalabalık etkinlerde servis amaçlı kullanılmakta, ayaklar üstünde yükselen oluşturduğu yarı açık mekan diğer evlerin boşlukları ve ortak alanlarla birleşerek, bu tip kalabalık etkinlikleri imkan vermektedir.

Ayrıca sofalar geniş birer teras salon gibi tasarlanmakla birlikte, ısıtma-soğutma maliyeti ve kullanım mahremiyeti açısından tasarlanan köşk odalar da sofa kullanımına alternatif olarak tasarlanmıştır.

Bir Araya Gelme – Genel Yerleşim

Ordu kültüründe geniş aileler ve birlikte yaşam ve komşuluk ilişkileri ön plandadır. Bu geleneğe uygun olarak sosyal yaşantının ve etkileşimin gerçekleşeceği sofa ve ayaklar üzerinde yükseltilmiş kütleler altında yer alan ortak bir zemin yaşantısı tasarlanmıştır. Ortak yaşamın getirdiği güven duygusu ve bağlılık bu alanın gelecekte aidiyeti yüksek bir mahalle oluşmasındaki kilit noktayı oluşturmaktadır. Bu minvalde mahalle planlaması, çok katmanlı bir yaşam alanı olarak tasarlanmıştır.

Ayrıca konutlar bir cami ve çarşı etrafında öbekleşerek, ya da bir cami ve çarşı gibi sosyal mekanlara aksiyel olarak yönlenerek bir mahalle kurgusu tasarlanmıştır. Konutlar genellikler cetvelle çizilmiş gibi bir askeri düzenden ziyade vernaküler yaşantıya, eğime ve mahremiyet ilişkilerine uygun açılarla yerleştirilmiştir. Bu düzen yerleşime kendine has bir kimlik katmakla birlikte, özgün tekrar etmeyen ve heyecan verici bir dokunun tasarlanmasını sağlamıştır.

Tasarlanan, bahçe, avlu, üst örtüler, açıktan çıkan merdivenler, kapı önü oturma alanları gibi kurguların her biri bir etkileşim potansiyeli yaratmaktadır. Konutlar mahremiyeti gözeten farklı açılarla ve farklı kotlarda bir araya gelerek, oluşturdukları akışkan zemin kurgusu ile hem güçlü komşuluk ilişkilerine imkân vermekte hem de mahalle de sosyal hayatı güçlendirmektedir.

Ayrıca evlerin üst katlarında yer alan sofalarda hem aile içi ortak yaşantının mekânı olarak hem de açılabilir yapısı ile geniş bir teras ile mahalle hayatına katılmaya imkân veren bir mekân olarak tasarlanmıştır.

Yapısal Kararlar ve Sürdürülebilirlik

Modüler tasarım kurgusuyla yüzlerce tasarıma imkân veren bir konut tasarım sistematiği oluşturulmuştur. Sofa modülü, servis modülü ve oda modülü ile birçok farklı plana sahip konut tasarlanabilir. Bu şekilde bir tasarım yapılmasındaki amaç yerel mimarların ya da Ordu’da ev yapmak isteyen vatandaşın tasarım rehberi mantığı ile tasarlanan modülleri bir araya getirerek, yere özgü, aynı zamanda çağdaş bir konuta kolaylıkla sahip olmasını sağlamaktır.

Merdivenin yanı sıra mutfak, banyo, depo gibi mahallerin yer aldığı servis kütlesi konutların betonarme çekirdeği olarak işlev görmektedir. Yerel mimariye uygun olarak taş kaplama yapılmıştır. Sofa modülü servis modülü ve oda modüllerini bir araya getiren hem de ev içi sirkülasyonu sağlayan bir nevi Türk evindeki hayatın işlevini gören evin kalbi olan mahaldir. Sofa modülü metal ayaklar üzerinde yükseltilmiş, metal bir kütledir. Oda kütleleri ise servis kütlesine ve sofaya takılan lamine ahşap çerçevelerin ritmik tekrarı ile oluşan modüler birimlerdir. Yatak odası, çocuk odası ve köşk oda gibi mahaller bu modül içinde yer almaktadır.

Sürdürülebilirlik ilkeleri kapsamında hem yerel malzemenin kullanımı önemsenmiş, hem de yoğun yağış alan bölgede, çatı suyunun toplanması konusunda tasarıma gidilmiştir. Servis kütleleri, sofalar ve odaların çatılarından toplanan sular, sarnıç gibi çalışan servis kütlelerinde depo edilmekte, rezervuar ve bahçe kullanımı gibi alanlar değerlendirilmesi öngörülmektedir.

Ayrıca tasarlanan konutlar oldukça kolay inşa edilebilecek şekilde kurgulanmıştır. Komşu ve akrabalar bir araya gelerek, kısa süre içerisinde bu konutları inşa edebilirler.

Konut Tipolojisi

Plansal olarak sofa biçimlerine göre (kare sofa, dikdörtgen sofa, u sofa, t sofa) kategorize edilebileceği gibi oda sayısına (2odalı-3odalı) ya da içerisinde yaşayacak aile sayısına göre de kategorize edilebilir. Tek bir geniş ailenin yaşayabileceği ya da tek bir çekirdek ailenin yaşayabileceği 5 tip 2 katlı, konut tasarlanmıştır. Ayrıca bölgenin kültürel yapısına uygun olarak anne, baba ve kardeşlerin ailelerinin bir arada oturabileceği 3 tip 3 katlı geniş aile evleri de tasarlanmıştır.

Geniş ailelerin barınabileceği konutlar ve konutların bir araya gelerek oluşturdukları ortak alanlar, kırsal üretimden kopmayan ve kültüründe imece bulunan yöre halkının, günümüzde de bu yaşantısını sürdürebilmesine imkan vermektedir.

Kamusal – Sosyal Yapılar

Tasarlanan mahallelerde mahalle merkezini oluşturan cami, cami avlusu, çarşı ve kamuya ait birimler (muhtarlık, aile sağlığı merkezi), mahalle ölçeğine, topografyaya ve yerel mimariye uygun olarak tasarlanmıştır. Mahallelerin sadece konutlardan oluşmadığının bilinciyle, kamusal sosyal hayatı zenginleştirecek, konutlarla uyumlu yapılar tasarlanmıştır.