Mansiyon, Bornova Belediyesi Yeşilova Höyüğü Ziyaretçi Merkezi Mimari Proje Yarışması

Yeşilova Höyüğü İzmir’in ilk yerleşiminin açığa çıkarıldığı yer. Tüm antik kentler ve höyükler gibi tarih ve kültür kokan, dersler veren-öğreten ve sorgulatan bir yer. Bu yüzden bu yer için istenen ziyaretci merkezi yapısı sıradan bir konu değil. Böyle bir yerde yapılacak yapının; tarih bilinci içinde, alana ve çevresine zarar vermeden orada nasıl bulunacağı yoğun bir tartışma gerektirir. Biz de konuya bu noktadan başladık. Antik kentler ve höyüklerin yerleşiminin biz mimarlara öğrettiği en önemli derslerden birisi çevresel ve insansal yaşam koşullarını konu edinmesidir. Bunu oluşturduğunda şiirsel bir ifade hissederiz. Bu yüzden tüm bu bilinçle biz de konuya daha büyük ölçekten bakmayı doğru buluyoruz. Aslında konuyu İzmir’in mevcut hali ile ilk yerleşiminin arasında bir ilişkinin kurulması olarak algılıyoruz. Büyük haritaya baktığımızda yapı istenen alan aslında bir kesişim alanı. Kent ile tarihin kesişim çizgisinin oluştuğu hat.

Bu kesişim noktasında aslında görünmeyen iki yüzey var. Birincisi kent yüzeyi ikincisi tarih yüzeyi . Bu iki yüzey aslında kentin ve tarihin bir birine geçişini sağlayacak yüzeyler. Bu yüzeyler projede kendilerini orada duvar olarak göstermiştir. Kent duvarı ve tarih duvarı. Duvarlar sadece
duvar değildir onların bir dili vardır. Basitliği ve sadeliği ile bu duvarlar şiirselliği ile çevresine ve alana saygı gösterecektir.

Bu kesişim noktasında oluşturulan kent ve tarih duvarlarının arasına bir birine geçişi sağlayacak kesişim yapısı girmiştir. Duvarlar kendini gösterirken kesişim yapısıda bu duvarların arasına saklanmıştır. Dolayısıyla hem orada varmış gibi hemde orada yokmuş gibi davranan,dolayısıyla çevresine ve alana zarar vermeyen yerleşim sağlanabilmiştir.

1. YÖNLENME

Kent ve tarih duvarları arasında bulunan yapı , alanda höyüğün tamamına hakim olacak bir noktada konumlanmıştır. Lineer yerleşmesi ile de her noktasında alan hissedilmektedir.

2. ANA PLANLAMA

Derenin altında kalan alan ilk karşılaşma alanı olarak tasarlanmıştır. Bir saçak yapısı ile giriş ve bekleme alanı oluşturulmuştur. Komşu yapı ile sınırında otopark bu otopark ile dere arası da rekreasyon alanı olarak tasarlanmıştır. Derenin höyük tarafında ise kent ve tarih duvarları arasında ana yapı oluşturulmuştur. Bu ana yapı ziyaretci merkezi, sergi salonu ve kazı evi bölümlerinden oluşmaktadır. Ana yapıya giriş kuzey batı tarafından oluşturulmuş servis girişi ise güney doğu tarafından verilmiştir. Bu kesişim yapısı ile kazı alanı arasında- tam orta aksta neolitik köy ve deneysel arkeoloji alanı oluşturulmuştur.

3. KURGU

1. Alana araç veya yaya ile ilk gelindiğinde giriş saçağı ile karşılanmaktadır. Bu rekreasyon alanından bir köprü ve rampa ile +3.75 kotunda bulunan giriş terasına ve oradan da ana fuayeye girilmektedir. Tüm bu yol boyunca karşımızda hep kent duvarı vardır ve hiç bir şekilde höyük gözükmemektedir.

2. Ta ki ana fuayeye girinceye kadar. +3.75 kotunda yani yüksekte bulunan bu seyir terasları höyüğü ilk algılama alanlarıdır. Bu ana giriş yapısının içinde +3.75 kotunda danışma-rehber birimi-güvenlik-hediyelik eşya dükkanı-cafe ve wc ler bulunmaktadır. +0.75 kotunda ise zamanyolculuğu hazırlık alanı-yönetim ve çok amaçlı salon bulunmaktadır. Çok amaçlı salonda ilk dersler verildikden ve bu alanda gerekli ihtiyaclar karşılandıkdan sonra bir köprü ile sergi salonuna geçilmektedir. Höyüğün ilk buluntuları ve höyük hakkında ilk bilgiler ile burada karşılaşılmaktadır                                            

3. Ara katından girilen bu sergi salonunda bir rampa ile +0.75 kotuna inilmekte burası gezildikden sonra tekrar +3.75 kotundaki ara kata çıkılarak tüm buluntular her boyuttan izlenebilmektedir. Bu ara kattan kazı evinin terasına çıkılarak buradaki açık sergi gezilebilmektedir. Bu terasdan sergi yapısının önünde bulunan seyir terasına geçilmektedir (4) . +3.75 kotunda bulunan bu seyir terasından tüm kazı alanı görülebilmektedir. Kazı alanı ile ilgili ilk bilgiler burada verilmektedir.Kazı evinin önündeki tarih duvarına takılı bir rampa ile 0.00 kotuna inilerek kazı evi ziyaret edilmektedir. (5) kazı evinde çalışmalar izlendikden sonra kazı alanına giriş yapılır (6) . Kazı alanında oluşturulan yürüme yolları ve seyir terasları ile tüm alan gezilebilmektedir. Bu yürüyüş yolları ve seyir teraslarını takip ettiğinizde kazı alanından çıkış noktasına gelmektesiniz(7). Bu noktadan çok amaçlı salon üstündeki seyir terasını kullanarak ilk başlangıç noktasına dönülmektedir (9). Yada +0.75 kotundaki zaman tüneli hazır alanına geçilmektedir (10). Seyir terasının altında bulunan duvarın bir tarafından girilen zaman tüneli hazırlık alanında değişimler yapıldıkdan sonra duvarın diğer tarafından çıkılarak zaman tüneli alanına geçilmektedir(11). Bir iskele yol üzerinde takılı bulunan neolitik köy(13), deneysel arkeoloji alanı (12) ve deneysel kazı alanında (13) çalışmalar yapıldıkdan sonra tekrar geri dönülmektedir. Zaman tüneli hazırlık alanında değişimler yapıldıkdan sonra +3.75 kotundaki ana fuayeye yani başlangıç noktasına dönülmektedir.

4. GÜNEŞ

Yazın ısıtıcı etkisinden kutulmak için yapıda geniş ve uzun saçaklar kullanılmıştır. Lineer yerleşim sayesinde yapının kazı alanı tarafı gölgede kalmaktadır. Ayrıca sergi salonunun cephesinde de ahşap ızgaralar kullanarak güneşden ve ışıktan korunaklı bir hale getirilmiştir.

5. RÜZGAR

Kışın kuzeyden esen sert rüzgara karşı tarih duvarı bir rüzgar duvarı olarak davranmaktadır. Yazın ise bu rüzgarlardan yararlanmak önemlidir. Bölümlerin arasında bırakılan boşluklar rüzgar tüneli oluştururarak , yapılarda yapılan karşılıklı pencereler ile de yapı içinde oluşturulan sirkülasyon ile doğal soğutma sağlanmaktadır. Yapıların yerden yükseltilmiş olması ile de altından geçen hava akımı ile de ayrıca yapıların serinlemesine katkı sağlanmaktadır.

6. SEYİR TERASLARI

Yapıda gezi rotası üzerinde çeşitli yarı açık seyir terasları oluşturularak alanın sürekli algılanması ve görülmesi sağlanmıştır.

7. SÜREKLİLİK VE EKOLOJİ

Bölümler arasında yapılan boşluklar arka ve ön taraflar arasındaki sürekliliğin korunmasını sağlamıştır. Yapıların yerden koparılarak doğanında sürekliliği devam ettirilmiştir. Yapıda oluşturulan seyir terasların bazılarıda yeşil çatı olarak oluşturulmuş ve yeşilin artırılması hedeflenmiştir. Kent duvarı ve tarih duvarı gabion duvar olarak doğal taşlardan yapılmıştır. Araziden toplanan taşlarla oluşturulan bu duvarlar geri dönüşümün sağlanması için önemlidir.

8. KAZI ALANI PORTATİF YÜRÜME YOLLARI-SEYİR TERASLARI VE KORUYUCU ÖRTÜ

Kazı alanının değişiminden dolayı yapılacak olan yollar değişebilir ve üretilebilir bir sistem olarak kurgulanmıştır. Tren raylarının döşenme biçimine benzeyen bu sistem toprağın üzerine tıpki tren raylarında olduğu gibi serbest döşenmekte üzeri ise ayak kaymaması için , su birikintisi olmaması için aralıklı ahşap olarak kaplanmıştır. Kazı alanında koruma altına alınmak istenen alanlar içinde bir çatı sistemi kurulması ön görülmüştür. Bu çatı sistemi hava akımını geçirecek şekilde tasarlanmıştır. V biçiminde oluşturulan pleksi kaplama Yağmuru tutmakta, havayı ise geçirmektedir.