Muğla Dalaman Kentsel Gelişim Projesi

Şehir Plancıları Odası ve TUPOB işbirliği ile gerçekleştirilen Şehir Ve Bölge Planlama Bölümü Öğrencileri Bitirme Projesi Yarışması'nda 3.lük ödülü kazanan Alican İnal'ın projesi.

Açıklama Raporu

2011-2012 Bahar yarıyılı bitirme projesi için Muğla ili, Dalaman ilçesi seçilmiştir. 1/100.000 ölçekli üstel gelişme stratejilerinden, 1/500 kentsel tasarım ölçeğine değin, bir dizi sentez ve tasarım önerisi sunulmuştur.

İL BAZINDA STRATEJİLER

[ALTERNATİF ENERJİ, EKOLOJİK TARIM, AGRO-TURİZM, TARIMA DAYALI SANAYİ]

1/100.000 Sentez çalışması ardından elde edilen veri bulutu ve ve bu veri bulutu üzerine yapılan başlıca tespitler ve öneri altlıkları sonucunda 1/100.000 Gelişme Stratejileri bölgesel ve genel ölçeklerde ayrı ayrı tasarlanmıştır. Öncelikli olarak tasarlanan strateji Muğla İli’nin ilçelerinin
fonksiyonel ve yönetimsel olarak zonlanması ve bu zonlara ayrı ayrı senaryolar geliştirilmesi olmuştur. Merkez ilçe, yönetimsel odak, Bodrum-Datça-Marmaris ilçeleri Doğa/Kültür Turizm Odağı, Ula- Köyceğiz ilçeleri Tarımsal Üretim Odağı, Milas,Yatağan-Kavaklıdere ilçeleri de Sanayi Odağı olarak tasarlanmıştır. Bu zonlama içerisinde, Dalaman ilçesi, Ortaca ve Fethiye ile birlikte “Tarıma Dayalı Turizm” odağı olarak öngörülmüştür.

TARIMA DAYALI TURİZM [Ortaca – Dalaman – Fethiye]

[GÜNEŞ ENERJİSİ, EKOLOJİK ÜRETİM, AGRO-TURİZM, DOĞA MÜZELERİ, KOY TURİZMİ]

Bu üç ilçe, hem barındırdığı tarım potansiyeli, hem de turizm potansiyelleri sebebiyle, tarım ve turizm faaliyetin dengeli oranda harmanlanması ile gelişecektir. Ayrıca bölge topoğrafyası ve doğal değerleri çerçevesinde yamaç paraşütü, rafting gibi doğa sporları, sürdürülebilir enerji esaslarına uygun butik tesisler tasarlanarak turizmde katma değeri arttıracaktır. Dalaman ilçesi ise Muğla’nın en verimli topraklarının bulunduğu bir ovayı sınırları içerisinde barındırması, öte yandan ise Havaalanı ile birlikte gelen önemli bir yolcu kapasitesi olması sebebiyle tarıma dayalı turizm ve doğa turizmi ile gelişecek, öte yandan ise mevcut tarımsal üretim faaliyetlerini sürdürecektir. Ortaca – Dalaman – Fethiye kıyı hattındaki sayısız koy, butik/konsept turizm ile birer ilgi odağına dönüştürülecektir. Bu koylar birer “yaşayan doğa müzesi” olarak tasarlanacak ve bahsi geçen turizm faaliyetleri tamamen doğal değerlerin korunması şartı ile gerçekleşecektir.

İLÇE BAZINDA SRATEJİLERİ

[EKOLOJİK, ENDEMİK FLORA VE FAUNA, DOĞAL/KÜLTÜREL DEĞERLER, KIR-KENT DENGESİ]

Üretim gücü, konumu, iç dinamikleri ve korunmuş doğal/kültürel karakteri ile, kentsel ve kırsal mekanda dengeli ve sürdürülebilir bir gelişim sergileyen, ekolojik bir Dalaman öngörüsü
amaçlanmıştır. İlçeyi daha ulaşılabilir kılmak, kırsal alandaki tarım ve hayvancılık potansiyelinin, kentsel alandaki hizmet altyapısı ile dengeli bağlantılarını kurmak, verimli tarım topraklarının ekolojik üretime planlı geçişini sağlamak, kentsel ve kırsal enerji tüketimini alternatif enerji kaynakları ile karşılamak, ilin tarımsal sanayi potansiyelini ilçenin tarımsal üretim performansı ile artıya dönüştürmek ve koruma/kullanma dengesi gözetilerek doğa turizmini ve eko-turizmi desteklemek basilica hedefler olmuştur.

Kırsal alanda devam etmekte olan tarım ve hayvancılığa dayalı üretim korunacak, daha verimli ve sürdürülebilir bir gelişim için ilçe merkezi ile eğitim ve hizmet açısından bir köprü kurulacaktır. Başta Dalaman ovası olmak üzere ilçedeki verimli tarım topraklarının geçiş esasları dahilinde organik tarıma kanalize edilmesi teşvik edilecek ve Dalaman birincil olarak il, ikincil olarak da bölge ve ülke ölçeğinde organik tarım konusunda rekabetçi olabilecektir.

ORGANİK TARIM VE EKO-TURİZMİN GELİŞTİRİLME STRATEJİLERİ

[KATILIMCI, SÜRDÜRÜLEBİLİR, KIR-KENT DENGESİ, KONTROLLÜ]

Dalaman ilçesi, Çevre Düzeni Planı’nda organik tarım ve ekolojik turizmin destekleneceği 3 ilçedenbiri olarak planlanmıştır. Ayrıca Dalaman ilçesinin kıyıdan, engebeli arazilerin başladığı bölgelere kadar geniş ve düzlük bir ovaya kurulmuş olması, bu ovanın ise bitki örtüsü, toprak yapısı ve jeolojik yapı açısından tarımsal faaliyete çok uygun olması sebebiyle, bu bölgelerde organik tarım ve ekolojik turizm teşvik edilecektir. Ek olarak, söz konusu bölgeler depremsellik, sel riski ve zemin stabilliği açısından yapılaşmaya bir tehdit niteliğindedir. Bu bölgelerde ekolojik tarım ve eko-turizm önerilmesi bu bölgelerden maksimum oranda verim alınmasını sağlayacaktır. Söz konusu tehditler ise yapılaşmanın bu ekolojik üretim alanlarına hiçbir zaman sıçramayacağını göstermektedir.

DALAMAN KENTSEL ALANI [Nazım İmar Planı Çalışması]

[GÜNEŞ ENERJİSİ SİSTEMLERİ, YAYA/BİSİKLET ODAKLI TASARIM, KENTSEL TARIM, DÜZENLİ YEŞİL AKS]

1/5000 Sentez Çalışması’nda esas olarak mevcut arazi kullanımı, arazi değerleri, yoğunluk, ulaşım, bitki örtüsü, güneşlenme ve eğim analizleri kullanılmıştır.

TANIMLANAN PROBLEMLER

Merkezdeki yapılaşma tanımsız durumdadır. Yapıların durumları bakımsızdır. Ticari kademelenmedüzensiz ve tanımlaması/algısı güç bir durumdadır. Bir heyerarşi bulunmamaktadır. Kent merkezinde kamusal kullanıma uygun bir buluşma alanı/açık alan eksikliği vardır. Kentin bir yaya meydanı bulunmamaktadır. Kentin ciddi bir kültür/sosyal tesis eksikliği bulunmaktadır. Ulaşım kademelenmesi problemlidir. Havaalanı yolu kentiçi dar yollar ile çok fazla kesilmektedir.

Başta çevredeki tarım alanları ve doğal sit alanları olmak üzere bölgenin flora ve faunası çarpık ve düzensiz bir yapılaşma saçılması tehtidi ile karşı karşıyadır. Kent merkezinde büyük boşluklar olmasına karşın kent çeperlere doğru gereğinden fazla saçılmış durumdadır.

TASARLANAN ÖNERİLER

Yoğunluk ve yapılaşma şartlarının düzenlenmesi ile daha tanımlı ve düzenli bir doku tasarlanmalıdır. Yoğunluk ve yapılaşma şartlarının düzenlenmesi ile daha tanımlı ve düzenli bir doku tasarlanmalıdır. Kentin merkezi bir yapı adası meydan olarak tasarlanmalı ve yeşil doku sirkülasyonu bu meydanı merkez alarak düşünülmelidir. Kent merkezi başta olmak üzere kültür/sosyal tesisler ve halkevleri konumlandırılacaktır. Merkezin dışına saçaklanmış irili ufaklı kent parçacıkları merkeze yakın boşluklarda tasarlanacak gelişme alanlarına aktarılmalıdır. Kent çeperlerinde açılan yapılaşılmamış imar parselleri tarımsal fonksiyonuna tekrar kavuşturulmalı, yapılaşma görmüş olanları ise tarımsal turizm işlevine uygun biçimde rehabilite edilmelidir.

MESKUN KENTSEL ALAN [Uygulama İmar Planı Çalışmaları]

[YAYA AKSI, ZENGİN SOSYAL YAŞAM, KENT MEYDANI,GÜNEŞ ENERJİ SİSTEMLERİ, YEŞİL DOKU]

Meskun alan içerisinden seçilen kent parçasında 18. Madde uygulaması yapılmış ve bu uygulama ile kentsel yeşil alanlar arttırılmış ve parsel düzenleri mümkün olacak en maksimum seviyede aslına
sadık kalarak düzenlenmiştir.

GELİŞME ALANI [Uygulama İmar Planı Çalışmaları]

[“COMMUNITY GARDENS”, KESİNTİSİZ YEŞİL AKS, YAYA/BİSİKLET ODAKLILIK, YAYA MEYDANI]

1/1000 ölçekte çalışılmak üzere seçilen alanda yapılan çeşitli doku çalışmaları ve 1/5000 ölçekten gelen plan kararları doğrultusunda yeni bir tasarım üslubu ele alınmış ve çalışmalar yapılmıştır.
Alanda uygulanan tasarım, Dalamanın kır/kent sınırındaki yaşam tarzını yeni bir üslup ile yorumlamaktadır. Parça parça tasarlanan topluluk bahçeleri üstel bir ölçekte kesintisiz bir bahçeler zinciri yaratmaktadır ve bu alanlarda kentsel tarım ve küçük çapta hayvancılık önerilmiştir. Bu alanlar dışa dönük bir şekilde tasarlanmıştır. Komşu yapı adalarının topluluk bahçeleri birbirine bakmakta birleşimlerinden daha büyük boşluklar yaratılmaktadır. Birden fazla yapı adasının bu bahçeleri bir birleri ile ilişki içerisinde tasarlanmıştır.

KENT MEYDANI VE ÇEVRESİ [Kentsel Tasarım Çalışması]

[YAYA ODAKLI, KENT MEYDANI, ETKİNLİK/TOPLANMA ALANI, GÜNEŞ KONTROLÜ, CANLI ZEMİN KOTU]

Meskun alandan seçilen çalışma alanı, yayalaştırılmış yaya yolunun bir kısmını ve kent meydanını kapsamaktadır. Bu alanın tasarımında kentsel meydan bir bekleme, toplanma alanı olarak kurgulanmıştır. Bu alan ayrıca özel günlerde açık çok fonksiyonlu alan işlevi de görmektedir. Yaya aksının iki yanında tasarlanmış tenteler ile bu alanlar birer açık kentsel yaşam mekanlarına dönüşecektir.