Sinema ve Fotoğraf Sanat Merkezi

2020-21 Güz yarıyılı, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Mimarlık ve Tasarım Fakültesi, Mimarlık Bölümü'nde, Doç. Dr. Emine Köseoğlu tarafından koordine edilen ve Dr. Öğr. Üyesi Ruba Kasmo tarafından yürütülen MIM19201E Architectural Design I stüdyosunda N. Zehra Karabul tarafından tasarlanan Sinema ve Fotoğraf Sanat Merkezi Projesi.

Sinema, kısa kısa çekilmiş fotoğraf karelerinin birleştirilip, hareketlendirilip sahneye taşınmasıdır. Fotoğraf ise herhangi bir konunun ışığına, oran-orantısına uygun olarak tasarladığımız görüntünün dijital ortama aktarılmasıdır. Sinema ve fotoğraf arasında başka sanat dallarında olmadığı kadar yoğun ve zengin bir ilişki vardır. Bu iki medyum zamansallığa ilişkin farklılıklarına karşın, kimi zaman birbiriyle örtüşürken, birbirinin özelliklerini ödünç alır, teknik ve estetik düzeyde benzeşir.

Eski ve ünlü fotoğraf sanatçılarından biri olan Kerem Bey, sanat hayatında kazandığı deneyimleri, gençlerle paylaşmak ve onlara öğretmek istiyordu. Bu nedenle hedef aldığı genç kitle için Üsküdar, Çengelköy’de bulunan arazisinde sinema ve fotoğrafçılık temelinde bir sanat merkezi tasarlatmaya karar verdi. Sanat merkezinde olmasını istediği bazı mekânlar vardı.

Fotoğrafçılık ve sinemanın hayattaki anlamını ve nasıl kullanabileceklerini öğretmek, kavratmak için bir toplu bir eğitim alanı amaçlıyordu. Genel olarak fotoğraf ve sinema sanatında kullanılan makinelerin tamirleri pahalı olduğundan, kişilere makinelerini kendilerinin nasıl tamir edebileceklerini öğretmek için bir makine tamir mekânı istiyordu. Bir diğer mekân olarak analog makinelerle çekim yaptıktan sonra fotoğrafları nasıl yıkayabileceklerini öğretmek için bir kara oda olmasını talep ediyordu. Bir sergi alanı ve cep sinema tasarlatmak istiyordu; çünkü her öğrencinin çalışması Kerem Bey için çok önemliydi.

Sanat Merkezi olarak tasarlanan proje alanı 3.290m² olup Üsküdar, Çengelköy semtindeki Güzeltepe Caddesi üzerinde bulunur. Yapı tasarlanmadan önce araziye konumlandırılabilmesi için gerekli çevre ve arazi analizleri yapıldı. Sinema ve fotoğraf sanat merkezi olan yapının gerekli eğitim alanı, makine tamiri, kara oda ve cep sinema gibi alanların araştırılması yapılarak, ölçümleri belirlendi ve ona göre ihtiyaç programı hazırlandı.

Matematik ve sanatta altın oran, uyum açısından en yetkin boyutları verir. Bütünün parçaları arasında gözlemlenen geometrik ve sayısal oran korelasyonudur. Konseptin belirlenmesinde altın oran’ın kesişiminden ortaya çıkan formlar, yapıda kullanıldı. Üçgensel bir forma sahip olan yapıda, duvar ve çatı eğimleri kullanılarak dinamik bir görüntü oluşturuldu. Bu görüntü, cephedeki açıklıkların tasarımı ile daha fazla vurgulandı.

Yapının konumlandırmasında arazinin başlangıçta yapılan analizleri ele alındı. En işlek cadde olan Güzeltepe Caddesi’nden bina ana girişi konumlandırılırken, trafiğin en az yoğun olan Çengelköy-Bostan Caddesi tarafından, otopark girişi konumlandırıldı. Arazinin yanında bulunan market depo girişinde oluşan trafik sirkülasyonu, göze alınarak yapının depo girişi belirlendi. Arazinin en gürültülü kısmı olarak belirlenen Güzeltepe Caddesi’ne, cep sineması konuldu çünkü mekânda ses izolasyonu yapılacaktı. Arazinin kuzey ve güneyinde oluşan hâkim rüzgârlardan dolayı kafeteryanın açık ve yarı açık alanları, o noktalarda belirlendi ve kafeterya da doğal havalandırma oluşturuldu. Işığa ihtiyaç duyulan eğitim alanının ve makine tamiri alanının konumları güneşin hareketi referans alarak belirlendi.

Yapının cephe tasarımında kullanmak için malzeme araştırması yapıldı. Yapının dinamik görüntüsüne uyumlu olacağından dolayı ünlü mimar Frank Gehry’nin yapılarında kullandığı titanyum kaplama ve kireçtaşı ikilisi düşünüldü. Fakat arazinin İstanbul’da olmasından ve bu malzemenin daha soğuk bölgelerde kullanılmasından dolayı bu malzeme yerine aynı etkiyi hissettirilebilecek, brüt beton ve kırmızı tuğla malzemeleri seçildi.