Salgın Döneminde Semt Pazarları İçin Öneri

Rıdvan Kutlutan, salgın döneminde semt pazarlarının düzenlenmesi üzerine geliştirdiği öneri projeyi anlatıyor.

Semt pazarları, mahalle içinde belediyeler tarafından belirlenmiş sokaklarda kurulur. Pazar tezgahları sokağın karşılıklı iki kenarında yan yana dizilerek düzenlenir. Müşteriler ise karşılıklı dizilmiş satış tezgahlarının arasında gezinerek alışverişini yapar. Pazar kurulan sokaklar ise her yönden gelen müşterilere açıktır.

Var olan bu pazar düzeni ve işleyişi, salgın döneminde insanlar arasında olumsuz koşullar yaratmakta; virüsün bulaşma ve yayılma tehlikesini artırmaktadır. Tehlike karşılıklı tezgahlar arasında alışveriş yapan insanların yarattığı yoğunlaşma, insanların düzensiz olarak hareket ederek gezinmesi ve tek bir tezgahta birden çok insanın aynı anda alışveriş yapmasıdır.

Salgın dönemi için, bütün bu olumsuz koşulları ve tehlikeyi en aza indirgemek için bir öneri geliştirdim.

Öncelikle alışverişe gelen insanların karşılıklı düzenlenmiş iki tezgah sırası arasında yoğunlaşmasını önlemek için var olan sokak pazarlarının kurulum düzenini değiştirilmelidir. Bunun için sokak ortasındaki insan yoğunluğunu ikiye ayırmak ve yaya hareketini tek yönlü olarak kontrol etmek gerekir. Bunu yapabilmek için de Pazar tezgahları sokağın iki kenarında değil, sokağın ortasında sırt sırta yerleştirilmelidir. Tezgahlar sokağın ortasında sıralanarak bir ada oluşturur, alışveriş yapanlar da bu adanın çevresinde hareket ederek alışveriş yapabilir. Böylece hem alışveriş yapanların oluşturduğu yoğunluk ikiye ayrılarak azaltılmış olur, hem de yaya akışı tek yönlü olarak kontrol altına alınabilir. İnsanlar bu sınırlanmış yaya yolundan çıkmadığı müddetçe istediği kadar pazarı tek yönlü olarak turlayabilir. Bu yerleşim düzeni sokak dışında kurulan büyük Pazar alanları içinde önerilebilir. Büyük Pazar alanlarında 2 metre aralıklarla tekrarlanan paralel tezgah adaları biçiminde düzenlenebilir.

Semt pazarlarının işleyiş biçiminde de belediye zabıtaları tarafından insan hareketi ve insanların pazara giriş, alışveriş ve çıkış hareketini kontrol etmeleri sağlanmalıdır. Bunun için yaya hareketini tek yönlü olarak pazar adasının etrafında belirli bir mesafede düzenlenmeli, bunun için yere çizgiler çizilmeli, uyarılar yazılmalı ve metal ayaklar konularak ayaklar arasına şeritler çekilmelidir. Her bir Pazar tezgahının önünde alışveriş için çıkışlar bırakılır. Pazar alanına giriş ve çıkışlarda her sokağın başında zabıtalar görev alarak düzenli aralıklarla, müşteri ara mesafelerini 1,5-2 metre hesap ederek girişleri kontrol etmelidirler. Pazar adasının çevresindeki yaya yolunun boyu 1,5 metreye bölünerek kaç kişinin Pazar alanına alınabileceği bulunabilir. Pazar alanından çıkan sayı kadar içeri müşteri alınmalıdır.

Bu düzen pazara girişlerde yoğunluk getirecek, girişte kuyruk oluşmasına sebep olacaktır. Pazarda alışveriş yoğunluğunu azaltmak için yaz döneminde pazarlar saat 21:00’a kadar uzatılabilir. Ayrıca yoğun ilgi çeken bazı tezgahların önlerinde yoğunluk olabilir. Tezgah önünde ve yaya hattında yığılmaya ve tıkanmaya sebep olacak, düzenlemeyi zora sokacaktır. Çözüm olarak müşterinin beklemeden pazarı bir tur atması önerilebilir.