SALT Araştırma Ferit F. Şahenk Salonu

SALT Galata'nın -1'nci katında konumlanan SALT Araştırma Ferit F. Şahenk Salonu, SANALarc tarafından tasarlandı ve 2017 yılında kullanıma açıldı.

Yapıya, bankaya, SALT’a , Mimar’a ve mimarlara dair:

İstanbul’da ilk mimarlık bölümünün kurucusu, İstanbullu mimar A. Vallaury’nin, Bankalar Caddesi’ndeki Osmanlı  Bankası, heybetli  dış kütlesine karşın, incelikli taş-mermer-ahşap  daireler ve kıvrımlarla gelişen tasarımıyla sürprizler içeren bir yapı. Ahşapla takviyeli kemer tonozlarından, Haliç’e bakan, binanın simgesi, oval pencereye, Korint üslubundaki gösterişli kemerlerine ve doğramaları hâlâ kusursuz döner kapısına Vallaury’nin yapısı ziyaretçilerine ve dışarıdan bakanlara umulmadık çizgiler ve kesitler sunuyor. Kentin mimarlık tarihinin köşetaşlarından olan bu eser, banka kapanınca, mimar İ. Bilgin ile tasarımcı B. Erkmen’in ortak çalışmasıyla kullanışlı bir arşiv olarak yeniden açıldı.  Kültür-sanat- öğrenme ve eğlenme işlevleri içeren SALT Araştırma’ya dönüştürülme sürecinde farklı programların farklı mimarlık gruplarınca –ve uyum içinde- tasarlanması öngörüldü. İç mekânda ışığı tüm yapıya paylaştıran orta avluda yer alacak Araştırma Merkezi’nin projesini ise SANALarc * üstlendi.

Brief: Daireler, kıvrımlar ve çeşitlilik

2017 Mart sonunda Kütüphane Haftası’nda açılan ve Araştırma Merkezi’ne yeni ekle(m)lenen Ferit Şahenk Salonu’nun tasarımını kurgularken SANALarc olarak işte bu iki kavrama odaklandık: Anıtsal binanın içinde kendini her daim hissettiren daireler ve kıvrımlar; bir kültür merkezi  olarak SALT’ın yeni programlar geliştirirken ortaya koyduğu program çeşitliliğinin mekândaki karşılığı.

Yer: Kasa Dairesi’nin Üç Bir Yanı

Okuma ve Çalışma Salonu’na dönüştürülen mekân, yapının girişinde ana katın hemen altında yer alan XIX. Yüzyıl’ın  kasa dairesinden ve onu çevreleyen kurgudaki işlevlerin içinde yer aldığı alanlardan oluşuyor. Kasa, binadan ayrı gibi duran ama onun bütünlüğü içine adeta gömülü yine de kendi başına bütünlük  arzeden çelik bir yapı. Bu bakımdan yapının temelleri kadar önemli, tek başına bir temel gibi. Kasa dairesinin üç tarafındaki mekânları dolaşırken kalın duvarları ve takviyelerinin  sessiz kapalılığı insana arkasında saklananları merak ettiriyor. Okuma Salonu da, SALT Araştırma’nın koleksiyonu, arşivi ve kültürel üretimleri üzerinde derinlemesine okuma, inceleme yapacak araştırmacı-okurları ağırlayacak.

Sorun: Kalabalık Okur Kitleleri

SALT’ın açılışında (2011) SANALarc tarafından tasarlanan ilk okuma mekânı sınavlara hazırlanmak, farklı bir çalışma mekânında olmak, sakin bir yerde huzurla okumak isteyen genç ve hatta çok genç okur kitleleri tarafından adeta bir kent kütüphanesi işlevi edinerek her an  iştahla dolduruldu.

Çözüm: Akışkan ve Değişken Bir Mekân

Stüdyo’nun yaklaşımı, süreklilik hissi veren, okurun köşesinde oturup çalışıyor olmaktansa içinde dolaşıyor  gibi hissedeceği bir mekân kurmak oldu. Oturma ünitelerinin dalgalı yerleştirilmesiyle farklı okur türleri için kendiliğinden oluşacak farklı alanlar öngörüldü. Tasarımda da Kasa Dairesi’nin kalın ve tahkim edilmiş duvarlarına bir tür cevap hazırlama yaklaşımı benimsendi.  Tarihi yapının ağır ve statik doğasına hafiflik katarken bir yandan merakı da tetikleyen tektonik ve geometrik bir dil geliştirildi. Kraft kâğıt rulolarından direkler yeni mekânları işaret ederken bir yandan da dikey çizgileriyle bir narinlik izlenimi uyandırırak, tekrar eden biçimleriyle, mekânda dolaşan bedeni ve dolanan gözleri yönlendiriyorlar. Mekânı kıvrılarak gezinen okuma-yazma  masaları, geometrileriyle okura tek başına ya da toplu olarak okumaya dalıp gidebileceği bir deneyim vadediyor. Yine mekânda yüzen yaylar biçimindeki aydınlatma doğal ve huzurlu bir ortam sağlarken – bir tür kışkırtma efekti yaratarak-  fuayeden sergi alanına merdivenlerden ya da asansörle inenlerle  sokaktan geçenlere canlı bir görsel çerçeve yaratıyor.

Malzeme: Tektonik Öğeler, Yerel Yaratıcılar

SANALarc  yerel üreticinin becerisini tasarımlarının ayrılmaz parçası yapma zorluğunu daima bir keyif öğesi haline getiriyor. SALT Ferit Şahenk Salonu’nun aydınlatması, masaları, kraft ruloları ve SALT Araştırma kütüphanesi  için özel olarak tasarlanan, hafif, kitapların arasında kaybolan rafları… Bu öğelerin hepsinin elimizin altında ve gözümüzü üzerinden ayırmadan geliştirilmelerinin ayrı ayrı hikâyeleri var.  Yerli imalatçı ve satıcı (aydınlatma elemanları), zanaatkâr (masa ve kraft direkler)ve yenilikçi sanayici (ERSA)  ile cesur işverenin (SALT, Vasıf Kortun ve ekibi)  birlikteliği  önceden bilinmeyen imkânların ortaya çıkışını hazırladı.