Satın Alma, Afyonkarahisar Cumhuriyet Meydanı ve Çevresi Ulusal Mimarlık ve Kentsel Tasarım Fikir Proje Yarışması

Konu ve Amaç
Afyonkarahisar Cumhuriyet Meydanı ve Çevresi Ulusal Mimarlık ve Kentsel Tasarım Fikir Proje Yarışması Şartnamesinde yarışmanın amacı; ‘Cumhuriyet Meydanı’nın, trafik karmaşasından, hareketli ve duran trafik yükünden arındırılması, tarihsel çevrenin karakteri ile uyumsuz, ölçeksiz yeni yapılanmalar içeren zedelenmiş kentsel çevrenin özgün kimliğinin yitirilmeden korunması ve kentin bu başat (hakim) meydanında görsel şölenin canlandırılması için, özel ilgi odağının algılanabilir, hatırlanabilir kılınması ile uyumlu ölçülerde ölçeklendirilerek yeniden düzenlenmesi, bu kapsamda; kent kültürünü en iyi yansıtacak kültür merkezi yapılanmasının çevreye uyumlu olarak çağdaş bir yorumla tasarlanması ve yarışma aracılığı ile mesleki gelişmeye olumlu katkı sağlanması ile güzel sanatların teşvik edilmesi’ olarak belirtilmektedir.

AFYONKARAHİSAR MEYDANI GELECEK VİZYONU
Afyonkarahisar Meydanı Gelecek Vizyonu’nun belirlenmesinde yarışma alanında kentsel kullanımları destekleyecek mekansal karakteristiklere yer verilerek kamusal alanların kullanım değerini arttırma, tarihsel kent belleğini oluşturma ve kent ile bütünleşmenin sağlanması kabulleri etkili olmuştur. ‘Afyon Meydanı Gelecek Vizyonu’nun, kentin bir bütün olarak yakın ve uzak çevresi ile ele alınmasını, çağdaş bir tasarım ile yeniden yorumlanmasını, imar planları yoluyla kentin koruma ve geliştirme kararlarında etkin olabilmesini sağlayacak dinamikte olması hedeflenmiştir.

Bu hedefler ışığında tarihi eski kent merkezinin ayrıcalığı ile tarihsel süreçte Türkiye Kurtuluş Savaşı mücadelesinde belleklerdeki yerinin korunmasının yanında evrensel normlarda kültür ve sanat merkezi meydan olması fikri oluşmuştur. Geçmiş dönemlerde yapılan sanat yapıtlarını korumak, gelecek kuşaklara aktarmak, onları kentin kültür tarihi içinde konumlandırmak kentli bilincinin önemli bir özelliği olarak ele alınmıştır. Kent mekanı için kamusal alan olarak tarihi ve evrensel değerleri içeren ‘Afyon Cumhuriyet Meydanı’ Afyon halkı ve tüm ziyaretçiler kentlilik bilincinin oluşmasında etkin bir kent parçası olarak kabul edilmiştir.

Yukarıdaki analiz ve değerlendirmeler ışığında mevcut koşullarda sıkışmış olan Afyon Cumhuriyet Meydanı’nın gelecek vizyonu ‘Afyonkarahisar’lı olmanın bilincinin oluştuğu, tarihteki seçkin yerinin algılanmasına olanak sağlayan, evrensel ve yerel değerlerin yaşatıldığı bir geniş açıklık ve karma fonksiyonlu bir meydan’ olarak belirlenmiştir. Cumhuriyet Meydanı Zafer Anıtı ve müze meydanı tarihsel geçmişe saygıyı, yeni kültür merkezi ise evrensel değerler ile geleceğe olan inancı yansıtacaktır.

PLANLAMA VE TASARIM HEDEFLERİ

Afyonkarahisar Cumhuriyet Meydanı ve Çevresi Genel Konsept Kararları
Afyonkarahisar Cumhuriyet Meydanı ve Çevresi genel planlama ve tasarım kararlarında alanın kimliğini vurgulayıcı, doğal, kültürel, tarihi ve sosyal özellikleri ile kullanıcılar açısından önem taşıyan kesimleri için özel ayrıntıları içerecek biçimde; üst düzeyde bölgesel kimlik-imaj, orta düzeyde meydan ve çevresinin bütüncül bir anlayışla tasarlanmasını amaçlayan yapı-açık alan düzenleme çalışmaları, alt düzeyde ise yapılar arası boşlukların tasarımını içeren, olabilirlik, yaşanabilirlik, sürdürülebilirlik, maliyet gibi konularda çözümler oluşturabilecek şekilde ele alınmıştır.

Afyon Cumhuriyet Meydanı Projesi’nin ana kavramlarını kent merkezine giriş kapıları (Otogar ve Tren Garı), Kocatepe ve Meydanı buluşturan bütünleşme aksları (Yeşilyol bağlanan ve dağılan yollar), kent meydanı ile kale arasındaki bütünleşme alanları (kentsel sit alanı) oluşturmaktadır. Evrensel değerlerin yaşatıldığı bir yapı olarak Kocatepe ile görsel etkileşimin kurulduğu Yeni Kültür Merkezi bu kavramsal dizgi içinde hem meydanın hem de tasarımın merkezini oluşturmaktadır.

Planlama alanının doğal sınırlayıcıları kent makroformunu domine eden tepelerdir. Alanın batısında Kocatepe, kuzeyinde Sarıkız kayalığı ve güney ve güney doğusunda yer alan yüksek eğimli sert peyzaj alan önemli doğal belirleyicilerdir. Fiziksel yapı belirleyicileri ise bütünleşme akslarının giriş kapılarını oluşturan otogar ve tren garı ile giriş kapılarının açıldığı bütünleşme akslarını Cumhuriyet Meydanı ile Kocatepe’ye bağlayan bütünleşme alanı olarak tariflenen ‘kentsel sit alanı’dır.

AFYONKARAHİSAR CUMHURİYET MEYDANI VE ÇEVRESİ GENEL PLANLAMA VE TASARIM KARARLARI
Yarışma alanı ve çevresi aşağıda sunulan ilkeler doğrultusunda tasarlanmıştır.

Yürürlükteki İmar Planları ve Koruma Amaçlı İmar Planı ile olan İlişkinin sağlanması
Afyon Meydanı tasarımının imar planlarını yönlendirici nitelikte olması sağlanmıştır. Genel Konsept yaklaşımından gelen aksiyel yönlendiricilik, özellikle kentsel sit alanının meydan ile bütünleştirilmesi ve rehabilite edilerek korunması gereken aksları ortaya çıkarmaktadır. Tasarımda, tarihsel kentlerin, ortak bellek ve geçmişin kanıtları niteliğindeki kültürel mirasa konu olan koruma alanları üzerindeki yansımaları dikkate alınmış ve imar planlarının da bu yansımalardan doğacak dinamiklere göre yeniden ele alınması gerekliliği ortaya konmuştur.

Kentsel Gelişimde ‘Kültürel Turizm Odaklı Sürdürülebilir Kentsel Dönüşüm ve Koruma’nın sağlanması
Afyon Cumhuriyet Meydanı’nın kent tarihi ile olan simgesel ve kültürel ilişkisi kurularak, kentsel ve kültürel turizm politikaları eşliğinde kent merkezinin canlanmasına dönük koruma–geliştirme stratejilerinin üretilmesine katkı sağlamaktadır. Dolayısıyla, yarışmaya konu meydan ve yakın çevresindeki planlama arayışında, turizm politikalarının kültürel mirasa konu olan tarihsel çevreler üzerinde gerek mekansal gerekse işlevsel açıdan ortaya çıkardığı beklenti ve talepler ile sosyal-ekonomik yapı ve teknik altyapı sorunlarına ilişkin olarak üretilen kararlar ile yeniden canlandırılması üzerine odaklanılmıştır. Afyon kent merkezinde, turizm politikaları yönlendiriciliğinde biçimlendirilen yeniden imar sürecinin, kentsel değişim ve dönüşüm sağlayacağı beklenmektedir. Bu değişim/dönüşüm sürecinde, Afyonkarahisar kent merkezi ve yakın çevresinde kentsel koruma politikaları ve planlama çalışmaları ‘sürdürülebilir kentsel dönüşüm ve koruma’ kavramları üzerine odaklanacaktır.

Kamusal alanın tanımlanması tören alanı, kent parkı, kamusal alan vurgularının toplumsal bilincinin oluşmasında bir araç olarak kullanılmasının sağlanması
Tarihsel belleğin yenilenmesi, ‘Cumhuriyet Meydan’ı izlerinin vurgulanması, yeni kültür merkezinde oluşturulacak olan kültür ve sanata aktif katılım, kent parkındaki peyzaj değerleri ve bütün öğelerin birlikte oluşturduğu ‘kamusal alan’ kentlilik bilincinin oluşmasında etkin rol alacaktır. Kentsel bilgi birikim sürecinin temel kaynakları ve geçmişin kanıtları niteliğindeki kültürel mirasa konu olan yerel kimlik değerlerinin gelecek kuşaklara aktarılması, mekansal kararlar ötesinde sosyo-kültürel ve yönetimsel boyutta eğitsel bir araç olarak ele alınmıştır.

Sosyal etkileşim alanı olarak ticaret aksları ile yeni oluşan mekanların kesişme noktalarının işlevsel ve fiziksel olarak algılanması

Birey ve toplum arasındaki kentsel sosyal etkileşim alanı’ olarak kabul edilen Afyon Cumhuriyet Meydanı, yakın çevredeki fonksiyonların işlevsel ve fiziksel olarak algılanabilir olmasını sağlamaktadır. Cumhuriyet Meydanı toplumsal, mekansal ve ekonomik ilişkilerinin devam ettiği bir kent parçası olarak ele alınmış, yakın çevresindeki kent parçaları ile bütünleşmesi sağlanmıştır.

Kentsel ölçekte ulaşım ilişkilerinin sağlanması
Kentsel deneyim alanı olarak ticaret aksları, eski ticari merkez, taşıt aktarma noktaları ve meydan yaya ulaşım ağı ile birbirine bağlanmıştır.

Tarihi Eserler
Yarışma alanı çevresindeki önemli sivil mimarlık örneklerinin çevrelerindeki niteliksiz, uygun olmayan ve tarihi eseri kapatan yapıların kaldırılması ve meydanla görsel, mekansal ilişki kurması amaçlanmıştır.

Turizm potansiyelinin değerlendirilmesi
Afyonkarahisar tarihsel kent merkezi ve Cumhuriyet Meydanı arasındaki geçişlilik ve mekânsal sürekliliğin sağlanması

Kentin Kalesi’yle oluşturduğu özgün siluet değerlerine katkısı

Kamusal alanların kentli için bir eğitim alanı olduğu görüşünden hareketle düzenleme alanlarını tasarlamak,

Ulaşım Sistemi
Proje alanında, kentsel ve kentlerarası bir çok ulaşım türü ve terminali yer almaktadır. Ancak, bu ulaşım altyapı sistemleri, birbirleri ile yarışır biçimde ve entegre olamamış sistemler olarak işlev görmektedir. Gerek terminaller ve aktarma noktaları, gerekse Afyonkarahisar merkezindeki kullanımlar nedeni ile bölge, günün hemen hemen her saatinde yoğun bir özel araç ve toplu taşıma trafiği ile karşı karşıya kalmaktadır. Bu nedenle meydandaki taşıt trafiği ve meydan çevresinde gereksinimi duyulan parklanma gereksinimi için kültür merkezinin altında toplam 200 araçlık otopark alanı düzenlenmiştir. Ulaşım aksları ile birlikte meydan ve yakın çevresine hizmet eden toplu taşıma durakları da yer altına alınmıştır. Önerilen Yaya Ulaşım Sistemi ise doğu ve batı doğrultusunda kent parçalarını lineer bir yaya bulvarı ile kuzey ve güney yönündeki bütünleşme akslarına bağlamaktadır.

Arazi Kullanım
Proje alanı Afyon İl merkezidir. Genel kullanımı ticaret, konut ve ticaret karma ve kamusal kullanımlardır. Genel eğilim olarak bu kullanımların devam etmesi önerilmektedir. Ancak proje alanı ve yakın çevresi irdelendiğinde karşılaşılan en önemli sorunun açık ortak alanların eksikliği ve Afyonlu olma bilinci ve kentlilik bilincinin oluşmasına yardımcı olacak ortak mekanların koordineli olmadığının görülmektedir. Planlama kararı olarak arazi kullanımında çok fazla değişikliğe gidilmemiştir.

Ancak kentli olma bilincinin vatandaşlarda gelişmesine yardımcı olacak geniş ortak açık bir alanın yaratılması amacıyla Milli Birlik Caddesinin kuzeyindeki alanın açılması amacıyla; bu bölgedeki kamusal olan ve üzerinde yapılaşma bulunan parsellerin açık alan meydan ve yaya ulaşım sistemine yardımcı alanlar olarak kullanıma açılmasına olanak sağlanmaya çalışılmaktadır.

Bunun yanı sıra çevrede eksikliği hissedilen, kullanıcılarla bütünleşmiş bir kültür merkezi tasarlanmaktadır.

Taşıt ve Yaya Ulaşımı
Yaya bölgeleri planlaması; bir kent bütünü içinde trafik planlaması ve kentin yapısal düzenlemesiyle doğrudan ilgili olduğundan, kentsel ulaşım ve çevre mimarisinden koparılmamalıdır. Uygulama tamamlandığı zaman kentsel strüktürün bütünlüğü bozulmamalıdır. Uygun yer seçimine dikkat edilmelidir. Sınırlarla belirlenen ayrı bir kimliğe, toplu taşım olanakları, kolay ulaşılabilirlik ve otopark olanakları sağlanmıştır.

Yaya bölgeleri tasarımında dikkate alınması gereken en önemli ilkeler yaya kaldırımının ortadan kalkması, yeterli kalitede yer döşemesi seçimi ve uygulanması, aydınlatmanın yeterli düzeyde olması, özgün ve nitelikli donatı elemanlarının ortaya konulması, yeterli sayı ve özellikte oturma mekanları, ilgi çekici su ögeleri ve plastik elemanlara yer verilmesi, yaya bölgesini yaşatacak eğlence, kültür, spor, sanat etkinliklerine olanak verecek mekanların oluşturulması, başlangıç ve bitiş noktalarının belirgin olması ve bitkilendirmedir.

Afyonkarahisar meydanı yakın ve uzak çevre ile ulaşım ilişkilerinin güçlendirilmesi, alanın kara ulaşım bağlantılarının yaya aktive alanlarını olumsuz yönde etkilemeyecek biçimde değerlendirilmesi,

Yaya, bisiklet, özürlü ve toplu taşıma öncelikli bir alan düzenlemesi sağlanması,

Otopark alanlarının aktivite alanlarını destekleyici konum, nitelik ve nicelikte olması, aynı zamanda çalışanlar ve ziyaretçilerin gereksinimlerine cevap vermesi,

Düzenleme alanı içinde ve çevresinde kesintisiz yeşil-yaya aksı oluşumunun mümkün kılınması,

Önemli yaya aktivite alanlarının birbirleri ile durak ve otopark alanları ile bağlantılarının kesintisiz ve yönlendirici yaya yolları ile sağlanması,

Düzenlenen alanın her noktasına itfaiye, ambulans, polis ve çöp toplayıcı araçların ulaşımının, gerekli yerlere mal yükleme, boşaltma olanağının sağlanması,

Kentin diğer parçaları, özellikle Kale ve çevresi ile görsel iletişimi en uygun biçimde kuracak mekanın organize edilmesi.

Turistik yaya sirkülasyonu
Açık-yeşil alan çevre kalite düzeyinin yükseltilmesi

Yaşayan, aktif kullanılan, konforlu ve güvenli rekreasyon alanları elde edilmesi,

Kamu kullanımlı alanların kentli üzerindeki eğitimsel etkisinin mekanda somutlaştırılması,

Yeşil alan ilişkilerini sistem yaklaşımı içinde ele alarak, yeşil alan sürekliliğini mümkün kılacak mekan düzenlenmesine katkı sağlanması,

Temiz su, pis su, yangın, haberleşme ve afet kurtarma sistemlerinin yeterliğinin araştırılması,

Açık ve kapalı mekanlarda iklimsel çevre kontrolü yönünden en uygun koşulların sağlanması,

Açık ve kapalı mekanlarda gerekli doğal, yapay aydınlık seviyesinin sağlanması,

Çevre temizliğini sağlamak üzere uygun yerlerde çöp biriktirme çöp toplama olanakları, çöp kutuları ve çöp depoları düşünülmesi,

Diğer kentsel mobilyaların mekanda uyumlu organizasyonu.

Sosyo-kültürel etkileşim ve bütünleşme
Kentsel ve yerel ölçeğe hitap edecek düzenlemeler ile sosyal ve kültürel etkileşimin olumlu yönde gelişmesine katkı sağlamak,

Her grup ve yaştan insanın ve özürlülerin rekreatif, eğitsel, kültürel gereksinimlerini kentsel mekanda sağlayacak sosyal bütünleşmenin sağlanmasına çalışılması,

Düzenleme alanında var olan kültür varlıkları ve mimari miras potansiyelinin değerlendirilerek onların ilgi merkezi haline getirilmesi,

Yöre halkının uygulama sürecinde katılımlarının sağlanması, böylece çevrede yapılacak değişikliklere uyum ve katkının elde edilmesi, eğitimle toplumun çevresine sahip çıkabileceği ilkesinin benimsenmesi.

İşlevsel uyum ve yeterlilik
Alanın tarihi geçmişinin yorumlanması,

Planlama alanının, Afyonkarahisar diğer merkez alanları, komşu yerleşmeler ile ve yöresel iş, konut, rekreasyon alanları ile işlevsel bütünlüğünün ve bu bütünlüğün gerektirdiği işlevsel yeterliliğin sağlanması,

Mevcut işlev dağılımının gözden geçirilerek uyumsuz işlevlerin kaldırılması, gerekli ve uygun yeni işlevlerle bütünleştirilmesi,

Mevcut ve önerilen yeni işlevler için uygun mekan organizasyonunun sağlanması,

Mimari ve kentsel kalite yönünden olumlu bir çevre
Planlama alanı ve yakın çevresi içindeki önemli doğal, tarihsel ve mimari değerlerin kent silüeti içinde yer alan güçlü konumlarını vurgulayacak bir görünüm sağlanması,

Kente bakış ve kentten buraya bakışta bazı işaret noktalarının oluşturulması,

Tarihsel süreklilik anlamında, kaldırılması önerilen eski kullanımlara referanslar verici düzenlemelerin yapılması,

Yörede eksikliği saptanmış olan kültür donatılarına ağırlık verilmesi,

Tarihsel ve mimari önemi olan yapı ve alanları koruyarak, iyileştirerek ve bazılarına yeni işlevler yükleyerek, onların daha uygun kullanılır kılınması ve çevrelerinde daha vurgulu hale getirilmesi,

Tarihsel ve mimari değerlerle geleneklerin günlük yaşamda yöre insanı ile bütünleşeceği, tarihsel ve mimari sürekliliği bozmayan yeni yapılarla çağdaş gereksinimlerin de karşılanacağı mekanlar oluşturmak,

Düzenlenen çevrenin yöre dışında yaşayanlar ve yabancılar için de devingen, tarihsel ve mimari sürekliliği yansıtan güçlü bir imge yaratmasının sağlanması,

Açık mekanların, yaya meydan ve yollarının konfor koşullarını sağlayıcı biçimde ve dinlenme, oyun, gösteri, görsel sanat vb. donatılarla zenginleştirilerek düzenlenmesi,

Gerekli ve uygun yerlerde görsel kaliteyi yükseltici su, çiçek, yeşil, resim,heykel, rölyef gibi öğelerin kullanılması,

Kolay erişilebilir, bütünleşik, çeşitlilik arzeden, açık, yeşil, bağlantılı, kullanışlı, uygulanabilir, bir düzenleme olması,

Elektrik ve telefon direklerinin, reklam panolarının, işaretlerin, havai hatların görsel karmaşasının giderilmesi

Uygun maliyet esneklik ve uygulanabilirlik
Planlama alanının tasarımında mekan ve zaman boyutu açısından değişme ve gelişmelere olanak tanıyacak, gelecekte ortaya çıkabilecek koşullara uyum sağlayabilecek esneklikte çözümler aranmasına çalışılması,

Alanın ekonomik yaşantısını sürdürecek ve kullanım maliyetini karşılayacak gelir getirici aktivitelerin desteklenmesi.

Düzenleme alanının bakımlı, sağlıklı ve yaşanabilir bir biçimde sürdürülebilmesi için gerekli işletme modellerinin irdelenmesi.

1/500 Ölçekli Cumhuriyet Meydanı Düzenleme Alanı Kararları
Cumhuriyet Meydanı düzenleme alanı yaklaşık alan 7 hektar’dır. Meydan, Anıt Park ve Utku Anıtı odak alındığında, Kuzeyinde Alaca Hamamı, İl Özel İdare Binası, Dumlupınar İlköğretim Okulu, batıda eski Belediye Binası, Ali Çetinkaya Kız Meslek Lisesi, güneyinde Uzun Çarşı, doğuda Ordu Bulvarı’nın Adliye Sarayı ve Afyonkarahisar Valiliği’nin kuzey doğusunda kalan yapı adalarının bir bölümü tarafından sınırlanmaktadır.

Temelde yarışma konusunu oluşturan, kamusal dış mekan; süreç içersinde gereksinimler doğrultusunda biçimlenen ve sosyal-fiziksel-simgesel boyutlarıyla, üstlendiği işlevlerle ön plana çıkan, insanların birbiriyle karşılaştıkları kent parçası olarak tanımlanmıştır.

Kamusal dıș mekanlarda süreç içinde oluşan; ölçek, işlevsellik, mekansal sınır, mekansal sınırın sürekliliği ve arayüz, görsel aks ve perspektif yaratma, yönlendirme, okunabilirlik, imaj vb. özellikler mekanı vurgulayan ve kimliğini oluşturan önemli karakteristiklerdir. Yarışma alanı olan meydan, gerçek bir kentsel iletişim alanı sağlayabilmek üzere kurgulanmıştır. Bu ilkeler ışığında proje alanı, işlevsel olarak farklılık ancak organik ilişkileri sağlanmış beş bölgede ele alınmıştır;

1. ANIT DEĞER (Anıt Tören Meydanı): Cumhuriyet ve kent tarihi belleğinin yenilendiği, kent kimliği için yaşatılması gereken tarihi ve kentsel yönetsel unsurların bir arada kullanıldığı bir ‘resmi meydan’ olarak ele alınmıştır. ‘Tören meydanı’ olarak işlevlendirilen alanda Zafer Anıt’ı ‘anıt değer’ olarak kabul edilmiş ve gündelik fonksiyonlardan arındırılmıştır. Alanda her yıl yapılacak olan Kocatepe Anma Törenleri ile Afyon Şenlik ve festivalleri ve çeşitli resmi törenlerin yapılabileceği alan peyzaj ögeleri ile bu resmi ve anıt değer özellikleri ortaya çıkarılacaktır.

2. ODAK NOKTASI (Zafer Müzesi ve Kültür Meydanı): Kültür, ofis, ticaret, Kocatepe algısı, Kocatepe ile görsel ilişkinin sağlanması, Kültür Merkezi önünde doğu-batı doğrultusunda uzayan Kocatepe yaya aksı ile en yüksek noktasında yer alan ve simgesel bir gölgelikle örtülmüş bulunan platform, aynı zamanda sosyal paylaşımın ve etkileşimin sağlandığı bir ‘şehir terası’ olarak düzenlenmiştir.

3. PARK (Merkez Kent Parkı): Meydanın açık alan fonksiyonunu sağlayan alan meydanın ikinci platformunda yer almaktadır. Tören Meydanının hemen yanındaki bu alan, meydandaki en önemli kentsel boşluk öğesini oluşturmaktadır. Kentsel boşluk öğesi olarak sosyal etkileşimin sağlandığı bir alan olarak tasarlanmıştır.

4. TEMA PARKI (Afyon Kent Tarihi Parkı): Genel konsept yaklaşımında, Afyonkarahisar ili ülkenin kurtuluş mücadelesinde yakın tarihe tanıklık etmiş bir il olarak, ulusal tarihsel ilgi turizminde ‘destinasyon’ olarak kabul edilmiş ve bu kabul ışığında meydanda yaratılan Afyon Kent Tarihi Parkı ile Kurtuluş Savaşı yolculuğunun canlandırması teması kullanılmıştır. Meydanın kent belleği sürekliliğine katkı yapacak olan ‘Kent Tarihi Parkı’nda ziyaretçiler seyahatleri esnasında bulundukları destinasyonun Kurtuluş mücadelesindeki yeri ve sosyo kültürel yapısını inceleme ve bölge hakkında bilgi sahibi olma fırsatı bulacaklardır. Bu kurgu içinde Kent Tarihi Parkı, üç işlevsel elemana sahip olacaktır. Parkı sınırlayan duvarlar ‘tanıtım ve bilgi alanı’, parkın zeminini oluşturan alan Kurtuluş Savaşını ve Meydan Muharebesini alanını kapsayan ve üzerinde yürünebilen haritaların kullanıldığı ‘tarihsel deneyim alanı’ ile tarihsel yolculuğunun film, söyleşi, ışık ve ses gösterilerinin izlendiği Kültür Merkezi’nin çatısında oluşturulan şehir terasından izlenebilen ‘şehir sahnesi’ olarak tasarlanmıştır.

5. Kocatepe Yaya Bulvarı: Tarihi tören meydanı ve Çağdaş Kültür meydanın birbirinden ayıran 170 m uzunluğundaki 5 m. İle 15 metre arasında genişliğe sahip ‘yaya bulvarı’, dinamik nitelikli geçiş sağlayarak, su alanları ile vurgulanmıştır. Doğu-Batı doğrultusundaki’ Kocatepe Yaya Bulvarı’ proje alanının omurgasını oluşturan lineer ve hareketli bir alan olarak yorumlanmıştır. Burası hem merkez ticaret alanının Cumhuriyet Meydanı’na açıldığı bir mekan hem de çağdaş kültür, ofis, ticaret kompleksi ve Anıt Tören Alanı ve Merkez Kent Parkı’nı birleştiren yaya aksı olarak ele alınmıştır. Yaya bulvarının, değişik düzlemlerde ilişkisi olacak şekilde tasarlanmıştır. Zemin altına alınan yol üzerindeki toplu taşıma duraklarının çıkışları, kültür merkezi zeminaltı otoparkı yaya çıkışları ile bağlantısı sağlanmıştır.

Kocatepe Yaya Bulvarının tasarımında, yer aldığı mekanın konumu ve çevresel değerler belirleyici olmuştur. Doğu ve batı doğrultusunda uzayan ‘yaya bulvarı’ her iki taraftaki geleneksel ticaret merkezlerini, yeni müze ve kültür meydanında yer alacak kültür tesisi içindeki ‘çağdaş ofis ve ticaret alanları ile buluşturmaktadır. Böylece yaya bulvarı eski-yeni diyaloğunu sağlayan, gece gündüz yaşayan bir buluşma, bellek tazeleme ve güncel ihtiyaçları giderme ve ‘sosyal etkileşim alanı’ olarak tasarlanmıştır.

Yukarıda tanımlanan Cumhuriyet Meydanı kuzey güney doğrultusunda 110 metrelik bir mesafeye sahiptir. Bu beş bölge topoğrafya dikkate alınarak 3 platformda çözülmüştür. İlk kademede Müze ve Kültür Meydanı, 2. Kademe %5 eğimle Tören Meydanı Park alanı, üçüncü kademe ise Kaymakamlık önündeki düz platformdan oluşmaktadır.

AFYONKARAHİSAR CUMHURİYET MEYDANI BELEDİYE KÜLTÜR MERKEZİ TASARIM İLKELERİ VE KARARLARI
Afyon Cumhuriyet Meydanı gelecek vizyonu içinde ‘Müze ve Kültür Meydanı’nın çağdaş mimarlık unsuru olarak tasarlanan ‘Kültür Merkezi’nin temel tasarım ilkeleri, planlama kararları ile bütünleştirilmiştir. Meydan ile Olan Bağlantıda Yaya hareketliliği ve Sirkülasyon Kentsel Uzantı Olarak Aktif Kullanılabilirlik ve Sanat ve Sosyal Gündelik Yaşamın Birlikteliği temel tasarım ilkelerini oluşturmaktadır.

Meydan ile Olan Bağlantıda Yaya hareketliliği ve Sirkülasyon
Yaya hareketliliği, Kültür Merkezi’nin tasarımında en önemli kriter olmuştur. Eski Müze’nin arkasındaki yoğun konut alanı ile meydanı ikiye ayıran ana yaya aksından geliş temel alınarak Kültür Merkezi’nin de bu aksa uyumlu olması sağlanmıştır. Kültür Merkezi de bu aksı içine alan bir koridor oluşturarak yaya akışına farklı bir boyut getirmiştir. Kültür merkezinin arkasında bulunan konut alanı farklı fonksiyonlarla (eğitim, sağlık, ticaret) ve kentin dağılma noktaları olan 2 gar ile halkın meydana çekileceği iki temel akstır. Bu hareketlilik yalnızca oluşturulan akslarla tanımlanamaz. Kültür Merkezi, kendine ait bir yol oluşturmanın yanı sıra kent meydanında olmanın avantajından da faydalanmıştır.

Açık alanda işlevlerin salt pasif tüketim etkinlikleri olmaktan kullanılıp özellikle Afyon gençliğinin tarih belleğinin güçlendirilmesi, kentlilik bilincinin artırılarak sanatsal aktivitelerde doğrudan katılması için ideal ortam yaratılmıştır. Bu yeni açık alan kullanımı Afyonluların “Kent Meydanı” algısını değiştirmeye yöneliktir. Kente eklenen bu kültür merkezi, kullanımı çeşitlendirilerek canlı hale gelen meydanın en önemli parçası olmuştur.

Sirkülasyon, üçüncü boyutta da ele alınarak merkezin doğu kanadında çatının zeminden yükselmesi ile oluşan yüzey, yayaların kullanabileceği bir platforma dönüşmüştür.

Kent Terası; Bu teras, Kocatepe’ye yönelen bir manzaraya bakış noktası oluşturmuş ve hemen önündeki tematik parkın kullanımını genişletmiştir. Kültür merkezi yayaların aktif olarak kullanabildiği bir yapı haline gelerek sanat etkinliklerini, kullanıcı ‘edilgenliğinden’ çıkarmış ve mekan ile sosyal yaşam ve kültürün doğrudan ilişki içinde olmasını sağlamıştır.

Kentsel Uzantı Olarak Aktif Kullanılabilirlik
Cumhuriyet meydanını tanımlayan kültür merkezi, müzeyi doğu ve batı yönünden saran bir yapı olarak alanla bütünleşmiştir; iki ayrı yapı olarak düşünülmüş ve bu iki yapı fuayenin üzerindeki örtü ile oluşturduğu açık koridorla (müze kapı) bağlanmıştır. Bu Müze Kapı, kültür merkezini meydan ile bir bütün hale getirmekle birlikte, yerleşik konut alanı ile Cumhuriyet Meydanını arasındaki ilişkiyi güçlendirmiştir. Kent meydanını tanımlayan kültür merkezi, müzeyi doğu ve batı yönünden saran bir yapı olarak meydan ile bütünleşmiştir.

Fonksiyonellik, Esneklik ve sürekli kullanılabilirlik
Fuaye ve sergi alanı iç içe tasarlanmıştır, kapalı alanı fonksiyonlara bölmeksizin değişken ve hareketli bir giriş alanı oluşturulmuştur. Yeraltında çözümlenen büyük sahneye giriş fuayeden, 2 farklı noktadan sağlanmıştır. Bilet gişesi, danışma ile bu iki fonksiyona hizmet edecek küçük depo sahneye giriş noktalarının karşısında çözülmüştür. Sahnede sergilenecek oyun ya da konferanslardan önce sanatseverlerin ihtiyaç duyacağı bir kafe de, gişe-sahne-kafe üçgeni yaratarak fuayenin hareketliliğini artırmıştır. Fuayenin bütünlüğünü bozmamak adına idari birimler asma kata yerleştirilmiştir. Asma katlara çıkış gişe ve danışma kısmına yerleştirilen merdiven ile sağlanmış ve fuaye alanını etkilememiştir.

Yeraltında çözülen otopark 2 katta bulunmaktadır. Teknik servis ve sahneye hizmet edecek dekor atölyesi, kulis, sanatçı girişi ve sanatçı otoparkı da yeraltına yerleştirilmiştir. Otoparkın en alt katı sahne için gerekli ekipmanların ulaşımını sağlayacak olan tırlar ve nakliye araçları için 4 metre yüksekliğindedir. Diğer iki kat 3 metre yüksekliğindedir ve otoparktan fuayenin bulunduğu zemin kata ulaşım merdivenle ve asansör ile sağlanmıştır. Zemin katta bulunan fonksiyonlar engellilerin kullanımını da kolaylaştıracak şekilde yükseklik farkı oluşturmazken otoparktan ulaşım da asansör ile çözülerek engellilerin düşey sirkülasyonda karşılaşabilecekleri problem de ortadan kaldırılmıştır.

Küçük salonlar batı tarafındaki kütlenin girişinde, esnek bir biçimde tasarlanmıştır. Bu esneklik paneller ile sağlanmış ve gerektiğinde, fuayeye ve sergi alanına dönüşmesi amaçlanmıştır. Merkezin kullanımını sürekli hale getiren kafeterya ve satış üniteleri sergi ve salonlardan uzak olması açısından batı tarafına yerleştirilmiştir. Merkezin yerleşik konut alanına bakan kısmında çözümlenen kafeterya ve satış alanları kullanıcıların farklı fonksiyonlarla meydanı benimseyip sürekli kullanmalarını sağlayacaktır. VIP alanı da küçük salonlar ve kültürel ticaret alanının kesiştiği alanda konumlandırılmıştır. VIP alanı kullanımda olduğu zaman kullanılmak üzere cepheden ayrı bir giriş de sağlanmıştır. Küçük salonları ve satış ünitelerine, cephenin arkasında ve iç kısımda oluşturulan koridorlar ile bağlantı sağlanmıştır. Böylece kültür merkezi, sanat aktivitelerine bağımlı olmadan her daim canlılığını sürdüren bir yapı olmuştur.

Yansıma ve bütünleşme
Cumhuriyet Meydanı ile bütünleşen Kültür Merkezi yansıtıcı yüzeyler araclığıyla Kocatepe algısını arttıracaktır. Kültür Merkezi’nin Cumhuriyet Meydanı’na bakan cephesinde; Kocatepe, anıt ve müze gibi odaklanılan noktaları meydana yaklaştıracak yansıtıcı cam cephe düşünülmüştür. Meydanın önemli bir ögesi olan şehir terasını oluşturan çatısında ahşap ve çim yüzeyler kullanılmıştır. Kafes sistem ile taşınan çatı, yeraltında bulunan kolonların zemin üzerine çıkmasını engellemiş ve sirkülasyon en akıcı biçimde çözülmüştür. Müze Kapı’da ise Kültür Merkezi’nin bütünlüğünü sağlamak adına koridorun her iki tarafı açılır-kapanır cam paneller kullanılmıştır. Böylece Müze Kapı’nın oluşturduğu koridor, çatı ile üstü kapalı olup Kültür Merkezi için canlı ve değişken bir alan yaratmıştır.

Merkezin doğal ışıktan olabildiğince faydalanabilmesi için cepheler cam olarak tasarlanmıştır. Küçük salonlar da paneller ile kapatılarak gerektiği anda panellerin açılması ile doğal ışıktan faydalanabilecek şekildedir. Böylece alan meydan ile algıyı farklılaştırmadan meydanın bir parçası olma ilkesini burada da sürdürmüştür.

Tasarlanan Kültür Merkezi, sanatseverlerin ‘izleyici’ olmaktan çıktığı, kültür merkezinin kendisini gerçekten deneyimleyip meydanın bir parçası olduğu bir öge halini almıştır. Kentin doluluk-boşluk, kullanıcı-mekan, geçmiş-gelecek ilişkilerinin ideale ulaştığı bir kentsel uzantı…

AÇIK ve YEŞİL ALAN DÜZENLEMESİ İLE İLGİLİ PLANLAMA KARARLARI
Öneri projede yeşil doku tasarımında temel ilke olarak, arazi kullanım kararları ile uyum sağlayacak estetik ve işlevsel bir yeşil dokunun oluşturulması düşünülmüştür. Bu amaçla öncelikle tüm alan, ayrıntılarda ise farklı işlev alanları etkili bir yeşil doku ile güçlendirilerek vurgulanmışlardır. Yaya yoğunluğunun fazla olduğu alanlarda çim satıhların çok büyük tutulmamasına özen gösterilmiş, sınırlı çim alanlarda ve saksılarda önerilen çiçek gruplarının renk ve doku etkilerinden yararlanılmaya çalışılmıştır. Yaya mekanlarının düzenlenmesinde gerekli yerlerde görsel kaliteyi yükseltici çiçekli yeşil alanlar yaratılırken, doğal elemanların su,resim, heykel, rölyef gibi elemanlarla desteklenmesi düşünülmüştür.

Sahil boyu uzanan yaya alanı denizle olan ulaşım ilişkisini sağlama dışında deniz kenarında oturma, dinlenme, balık tutma, manzara seyretme, fotoğraf çekme işlevlerine uygun olarak planlanmıştır.

Bitkisel düzenlemede ağaçlar estetik görünüm sağlama,insan-doğa ilişkisini kurma işlevleri yanında, özellikle yaya alanları boyunca yönlendirme, mekanlar dizisi oluşturma, mekanları bağlama ve ayırma, olumsuz görünümleri önleme işlevleri ile de kullanılmışlardır. Bitkisel dokuyu oluşturmada İstanbul’un iklimi önemli bir yönlendirici olmuştur. Yaya yollarında yaz aylarında gölgelikli yoldan yürümeye olanak sağlayacak ağaçlandırmaya ağırlık verilmiş, kuzey rüzgarı ve batı güneşinin olumsuz etkilerini azaltacak çözümler aranmıştır.

UYGULANABİLİRLİK ve UYGULAMA ETAPLARI
-Maliyet, uygulanabilirlik ve esneklik konularında optimum değerleri yakalamak,

Uygulamanın 3 etap halinde geçekleştirmeye elverişli olması,

Birinci etapda yolun yeraltına alma çalışmalarının başlatılması,

İkinci etapda merkez parkın ve anıt tören alanının düzenleme işlerinin yapılması,

Üçüncü etapta Zafer Kültür Merkezi’nin inşaasının öncesinde gerekli yıkım işlerinin yapılması ve Kültür Merkezi inşaatına başlanılması,

AFYONKARAHİSAR BELEDİYE KÜLTÜR MERKEZİ BİNASI TAŞIYICI SİSTEM RAPORU
Bu rapor, Afyonkarahisar Cumhuriyet Meydanı Belediye Kültür Merkezine ait Mimari Proje önerisine ilişkindir.

Belediye Kültür Merkezi için önerilen mimari proje, iki ana statik blok ile bu iki blok arasında fuaye ve koridor olarak düzenlenmiş üzeri kapalı bir bağlantı yapısından (müze kapı) oluşmaktadır. Zemin üstünde Küçük Salonlar, VIP Salon ve Kafe’nin yer aldığı blok ile Bağlantı Yapısının (Müze Kapı) zemin altında iki kat otopark tasarlanmıştır. Ana Salon’un bulunduğu blok tabanı zemine gömülü olup her iki ana blok, aynı temel alt kotuna sahip olacak şekilde düşünülmektedir.

Kültür Merkezinin ana iki bloğunun birbirinden oldukça farklı tarzda bir yapıya sahip olması, bu iki bloğun temel kotundan itibaren genleşme/deprem derzi ile birbirinden ayrılmasını gerekli kılmaktadır. Zemin üstünde bu zaten koridor/fuaye yapısı sayesinde sağlanacaktır, bodrum katlarda da çift kolon kirişle derz tasarlanması gerekmektedir.

Küçük Salonlar, VIP Salon ve Kafe’nin yer aldığı blok altında yer alan otopark 2.bodrum kat 4.00m. 1. bodrum kat ise 3.00m. yüksekliğinde olup betonarme kolon/perde ve kaset döşeme tarzda bir taşıyıcı sistem uygun bir olacaktır. Bodrum katlardaki kolonlar zemin üstünde de devam ederek yapının üstünü örtecek çatı sistemine mesnet teşkil edecektir. Çatı sistemi çelik makas veya uzay kafes sistem şeklinde oluşturulabilir.

Ana Salon’un bulunduğu blok için de benzer bir taşıyıcı sistem uygun olacaktır. Zemin altında kalan kısımlar (sahne altı ve depo) betonarme kolon/perde tarzda bir düşey taşıyıcı sistem olarak çözülmelidir. Bu betonarme sistem devamında yine betonarme veya çelik sistem olarak devam edebilir. Ana salon çatı sisteminin de diğer blokta olduğu gibi çelik makas veya uzay kafes sistem olarak tasarlanması uygun olacaktır.

Her iki blok arasındaki bağlantı yapısına gelince, bu blokta bodrum katlardan gelen betonarme kolon sistemi yer üstünde çelik kolonlardan oluşan daha narin bir düşey taşıyıcı sistem olarak devam edebilir ancak asma kat şeklinde tasarlanmış olan İdari Birimler katı, iki yanda bulunan diğer bloklarda önerilen uzay kafes çatı sisteminin bu kısımda yapılabilirliğini önleyecektir. Yani pratik olarak asma katın, yukarıdaki çatı uzay sistemine taşıtılması uygun değildir. Bu nedenle asma katın ya çelik makas yada petek kirişler şeklinde düzenlenecek çatı sistemine asılması yada bodrum katlardan gelen betonarme kolonların yer üstünde çelik kolonlara dönüştürülerek asma kata mesnet teşkil etmeleri sağlanması düşünülebilir.

Genel olarak taşıyıcı sistemin mümkün olduğunca düzgün bir aks sistemine sahip olmasının yanında yapının derzler ile uygun plan geometrisine sahip bloklara ayrılmış olması da binanın yatay / deprem yükler altındaki davranışı açısından gayet olumlu bir davranış göstermesini sağlayacaktır.

Kolon aks aralıklarının gerek deprem güvenliği gerekse tasarım sonucunda çıkması muhtemel momentler bakımından ekonomik kolon – kiriş kesitlerinin ve donatılarının elde edilmesine uygun olacağı söylenebilir. Otopark katları için yaklaşık ana kiriş boyutlarının 40/60cm. ara kirişlerin ise 20/60cm. olması başlangıç olarak öngörülmektedir. Betonarme döşemelerde 17cm civarı bir kalınlığın yeterli olacağı düşünülmektedir. Binayı oluşturan farklı blokların fonksiyonları göz önüne alınarak tasarımda uygun değerde servis yüklerinin dikkate alınması gerekmektedir.

Yapıda büyük ölçekte iksa gerektirecek bir temel kazısına gereksinim duyulmayacağı düşünülmektedir. Temellerin farklı kotlara oturmaması temel sistemi ve temellerin yalıtımı açısından olumludur. Her ne kadar arazide zemin durumu ayrıntılı olarak bilinmese de yapı temel sisteminin plak temel şeklinde tasarlanması uygun olacaktır. Bu tür bir temel sistemi, derzlerin de temel üstünden başlayacağı öngörüsüyle yalıtım uygulama kolaylığı sağlayacaktır. Radye altı derin temel sistemi gerekip gerekmeyeceğine kapsamlı zemin etüdü sonuçlarına, zemin profiline göre karar verilmelidir. Bu bağlamda uygulama projesi öncesinde yeterli noktada sondaj yapılması ve zemin durumunun saptaması gereklidir.

Betonarme taşıyıcı sistem malzemesinin; yapının 2. derece deprem bölgesinde inşa edileceği göz önüne alınarak en az C30, S420 olarak seçilmesi uygun görülmektedir.