Satın Alma, Bursa Atatürk Spor Salonu Mimari Proje Yarışması

PROJE RAPORU

Kent ve kentli belleğinde SPOR HAFIZASI
Yarışma alanının bulunduğu Çarşamba bölgesi, Atatürk Stadyumu’nun 1950 yılında kullanıma açılmasıyla birlikte başta spor olmak üzere birçok kamusal etkinliğin gerçekleştiği önemli bir buluşma noktası olmuştur. Bu durum ilerleyen yıllarda stadyumun yanına yapılan Atatürk Spor Salonu ile iyice pekişmiştir. Günümüze ulaşamayan bu önemli yapı kompleksleri kent ve kentli belleğinde önemli bir spor hafızası bırakmıştır. Bunun bilinciyle sporcu / izleyici / kentli gibi farklı kullanıcılara hitap edecek olan yeni Atatürk Spor Salonu tasarımında alanın ‘spor aracılığıyla’ ‘buluşma’ ve ‘bir araya gelme’ mekanı olma durumunu yeniden inşa edecek farklı kamusallıklar araştırılmıştır. Arazinin komşuları olan kentin önemli iki rekreatif alanlarından Reşat Oyal Kültür Parkı ve Millet Bahçesi ile eğitim yapısı bahsi geçen kamusallıkları destekleyici ve besleyici fonksiyonlar olarak görülmüş ve ilişkiler bu doğrultuda oluşturulmuştur.

‘ARACI’ olmak
Halihazırdaki durumda yarışma alanı, sahip olduğu yoğun yeşil ile kentin önemli oksijen depolarından biri olan Reşat Oyal Kültür Parkı ile Çarşamba bölgesinin yoğun konut yapılaşması arasında bulunmaktadır. Alanın bu özellikli konumu, burada yapılacak olan tasarımın yeşil ile kent dokusu arasında ‘aracı’ bir yapıda olması gerekliliğini ortaya çıkmıştır. Aracı olmak bağlamında yarışma kapsamında belirtilen fonksiyonların dışında açık – yarı açık ve kapalı alanlarda spor odaklı rekreatif ve kamusal etkinliklerin gerçekleştirilebileceği mekanlar üretilmiş; bu mekanlarda yeşil ile görsel ve fiziksel ilişkiler aranmıştır. Bu doğrultuda farklı kamusallıkların gerçekleşmesi amaçlanan tasarımda, ‘yeşili kente, kenti de yeşile taşıyarak’ doğal çevre ile yapılı çevre arasında girift ilişkilerin kurulduğu kentsel bir süreklilik oluşturulmuştur. Alanda halihazırda bulunan korunması gereken ağaçlar korunmuş ve çevrelerinde yeni yeşil alanlar düzenlenmiştir. Özellikle arazinin batısında oluşturulan yeşil alan kentlinin kullanımına bırakılmıştır. Arazinin kuzeyinde yer alan ağaçlar ise spor salonunun yönetim birimlerinin bulunduğu kütlede açılan saydam yüzeylerle iç mekana davet edilmiştir.

Spor Kompleksini ve Rekreatif ‘KENTSEL KORİDOR’u oluşturmak
İhtiyaç programında belirtilen işlevler ile birlikte önerilen ilave açık alan etkinliklerinin gerçekleşeceği mekanlar, farklı kamusallıkları üretebilmek amacıyla bir bütünü oluşturan parçalar olarak ele alınmış; bu doğrultuda da yarışma alanı farklı fonksiyonları içeren bölgelere ayrılmıştır. Sözü edilen bu bölgeler, Reşat Oyal Kültür Parkı ile Stadyum Caddesi arasında, ilişkileri kuran yeşili kente – kenti de yeşile taşıyan, aracı bir rekreatif ‘kentsel koridor’ ile birbirine bağlanmıştır. Bu yapma biçimi ile yarışma alanı kent dokusunun parçalı yapısına uyumlu, insan ölçeğine yakın bir duruşa sahip olmuştur. Böylece alanın geneli kente açılan ve kentliyi içeri davet eden bir spor kompleksi gibi davranmaya başlamıştır.

Rekreatif Kentsel Koridor, spor etkinlikleri başta olmak üzere bünyesinde ürettiği farklı kamusallıkları birbirine taşıyarak bütünü oluşturan aracı bir mekan olarak işlevlenir, bir yandan da kentliyi Kültür Parkı’na bağlayan ‘orman bulvar aksında’ bir sokak gibi çalışarak kente ve kent hayatına dahil olur.

Atatürk Spor Salonu’nun farklı fonksiyonlarını oluşturan Spor Salonu ile Yüzme Havuzu, işlevlerinin gerekleri, bu gereklerin yarattığı ölçek farklılıkları ve arazide bulunan eğim farklılıkları göz önüne alınarak kentsel koridorun iki tarafına, koridoru tanımlayacak biçimde yerleştirilmiştir. Buna göre, Millet Bahçesi ile yarışma alanı arasındaki 2.50 metrelik kot farklılığını değerlendirebilmek amacıyla Yüzme Havuzu kentsel koridorun güneyine, havuzdan çok daha büyük ölçekli olan Spor Salonu ise koridorun kuzeyine yerleştirilmiştir. Havuz ile spor salonu aynı hizada karşılıklı çözülmemiş; hizada şaşırtma yapılarak hacimlerin kendilerine ait kamusal mekanları ve kendi ‘kamusallıklarını’ tanımlanması sağlanmıştır.

Orman ile kent arasında çalışan koridor ile koridoru oluşturan yapı kütlelerinin yerleşiminde iki önemli etken rol oynamıştır. Bunlardan biri sahaların güneş ışığına göre ideal yönlenmesi olan Kuzeye yönlenmesi, diğeri ise kentin halihazırdaki yerleşiminin oluşturduğu dokudur.

Rekreatif Kamusallıklar: Etkinlik Alanı ile Spor Meydanı
Kültür Parkı ile memleket kotu arasında bulunan 5 metrelik fark, yarışma alanının bölgelere ayrılmasında, farklı kotlarda etkinlik alanlarının tasarlanmasında, salonlara bakan tribünlerin oluşturacağı yüksek cephelerin ölçeklendirilmesinde ve tribünlerden dış mekanda oluşturulan etkinlik alanlarının izlenmesinde kullanılmıştır. Kentsel Koridor 0.00 (149.00) kotu olarak belirlenen yol kotunda kurgulanmıştır. Millet Bahçesinden koridora yaklaşım Spor Salonunun hizasında kurgulanan yeşil amfi aracılığıyla sağlanmıştır. Millet Bahçesi ile salon arasında kalan bu bölge farklı kamusal etkinliklerin gerçekleşebileceği bir alan olarak tasarlanmış ve amfiden etkinlik alanı ile birlikte spor salonunun kendisi de izlenebilir olmuştur. Böylece Millet Bahçesi ile görsel ve fiziksel ilişkiler kurulmuştur.

Koridorun batısı ise kütlelerin tanımladığı alanda tasarlanan Spor Meydanı ile sonlanmıştır. Spor Meydanı iki farklı kotta farklı fonksiyonlara hizmet edecek biçimde çözümlenmiştir. Bunlardan ilki -3.50 kotunda bulunan Sporcu Sokağı ile sokaktaki kafeterya ve kulüp odaları ile direkt ilişkilenen sosyal etkinlik alanı, diğeri ise -5.00 kotunda açık hava spor faaliyetlerinin yapıldığı sahaların bulunduğu spor alanıdır. Kotlar arasındaki erişim, gerçekleşen etkinliklerin de izlenebileceği tribünler aracılığıyla sağlanmıştır. Bahsi geçen bu rekreatif alanlar ile açık – yarı açık – kapalı alan dengesi oluşturulmuştur.

‘SPORCU SOKAĞI’nı oluşturmak
Atatürk Spor Salonu’nu oluşturan Spor Salonu ile Yüzme Havuzunun daimi kullanıcıları olan sporcular alınan tasarım kararlarında önemli bir rol üstlenmiştir. Her iki fonksiyonun da ortak paydasını oluşturan sporcular için -3.50 kotunda kentsel koridora dik olarak yerleşen, iki farklı spor fonksiyonunu birbirine bağlayan bir ‘SPORCU SOKAĞI’ yapılmıştır. Bu sokak ve bu sokağa bağlanan bütün koridorlar sporculara ve sporcular ile ilişkili olan birimlere aittir. Bu kurgu ile sporcularla ilişkili olan tüm fonksiyonların bu kotta çözülmesi ile etkinlik anında spor salonlarının yoğun kullanıcıları haline gelen seyircilerden tamamen ayrışması sağlanmıştır. Sokağın iki ucunda salonları (kuzeyde Spor Salonu ; güneyde Yüzme Havuzunu) kullanan sporcular için soyunma odaları yapılmış, ortada ise bu iki tarafı buluşturan kafeterya yerleştirilmiştir. Kafeterya bir taraftan Spor Meydanına açılarak meydanı beslemekte bir taraftan Spor Salonunun saha kısmını görerek bir izlek alanı oluşturmaktadır.

Kütle Biçimlenmesi, Mekan Kurgusu
Kent ve kentli belleğindeki spor hafızasının canlı tutabilmek amacıyla tasarım genelinde, spor etkinliklerinin gerçekleştiği kapalı mekanlarda iç mekan – dış mekan ayrımı, fonksiyonlar elverdiğince saydam yapılan yüzeylerle, muğlaklaştırılmıştır. Böylece gündelik hayatta alanı dışardan deneyimleyecek olan kentli gözünden spor, proje alanının her bir noktasından izlenebilir kılınmıştır. Bu yapma biçimiyle aynı zamanda iç mekanda bulunan kişilerin de dış mekanı deneyimleyemesi amaçlanmıştır. Her iki salonun da tribünü Kültür Parkı’na doğru yönlenmiş ve tek taraflı olarak çözülmüştür. Bu yaklaşım ile çerçevelenerek spor etkinliklerinin doğal bir dekorunu oluşturan yoğun yeşil iç mekana davet edilerek doğal çevre ile kesintisiz bir görsel ilişki sağlanmıştır. Kullanılan büyük saydam yüzeyler çatıda yapılan geniş saçaklarla korunaklı bir biçimde iç mekana davet edilmiş ve bu doğrultuda da sahalar başta olmak üzere iç mekanların doğal yollarla aydınlatılması sağlanarak enerji etkin bir çözüm üretilmiştir.

Açık alanda kamusal etkinliklerin gerçekleşmesini amaçlayan proje önerisinde, kentlinin alana çekilmesinde insan ölçeği faktörü önemli görülmüş bu sebeple de arazideki kot farklılığı yapıların kent dokusu genelinden çok yükselmemesi için kullanılmıştır. Buna ek olarak daha önce de ifade edildiği gibi yapı kütleleri parçalı bir yapıda çözülmüş ve kütleler de yine kendi içerisinde bölmelendirilmiştir. Bu amaçla fuayeler -ve spor salonu için yapının kuzeyinde bulunan yönetim birimleri- sahayla birlikte tribünün oluşturduğu büyük hacimden ayrıştırılarak kendi fonksiyonlarının gereklerine göre ölçeklendirilmiştir.

Yapılara yaya olarak yaklaşım kentsel koridordan; araçla yaklaşım ise hem kentsel koridor kotundan hem de Sporcu Sokağı’nın kotunda tasarlanan otoparktan direkt olarak sağlanmıştır. Bunların dışında arazinin kuzeyinde Sporcu Sokağı’na direk bağlanan bir Sporcu ve Ambulans girişi de tasarlanmıştır. Bu doğrultuda farklı kullanıcıların gitmeleri gereken mekanlara ulaşımı için fuayeler farklı kotlara hizmet verecek biçimde katlı olarak çözülmüştür. Millet Bahçesinin halihazırdaki rampasının yönü güncellenmiş ve etkinlik anında ihtiyaç duyulması ihtimaline karşı zemin altında Spor Salonu’nun otoparkı ile ilişkilendirilmiştir.