Satın Alma, Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi Hizmet Binası ve Çevresi Mimari Proje Yarışması

PROJE RAPORU

KENTSEL TASARIM KARARLARI

Yarışma alanının ve yakın çevresinin tasarımındaki temel yaklaşım, Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi’nin vizyonu ile doğrudan ilişki kurmaktır. Bu nedenle çeşitli sektörlerde ön plana çıkarak ekonomik, sosyal ve kültürel açıdan refah seviyesini artırmayı hedefleyen ilin, yaşanabilir ve mutlu olması için, kentleşmesini tamamlayan ve tüm alt merkezler ile bütünleşik sosyal kültürel ve ekonomik bağlar kurmuş ve çevreye duyarlı bir kentsel yapıya sahip bir yeni bir merkezine sahip olması amacıyla, imar planı ile işlevsel tanımı yapılmış yarışma alanında, kent merkezinin yukarıdaki hedefler doğrultusunda çok yönlü olarak tasarlanması bu çalışmanın ana odağıdır.

Bu amaca yönelik olarak kentsel tasarım ölçütleri aşağıdaki şekilde ele alınmıştır:

EKOLOJİ: Yarışma alanı Kuzeybatı Güney Doğru doğrultusunda ticaret işlev alanlarının arasında yeşil alan sürekliliğini kuzeyindeki spor tesisleri alanından güneyindeki kent parkına ve oradan yine yeşil koridorlar ile kentin kıyı alanına ulaştıran bir yeşil alan sürekliğini potansiyel olarak sunmaktadır. Tasarımda bu potansiyel azami seviyede kullanılmıştır ve yeşil alan ile bağlantılı kentsel işlev ve çeşitlilikleri bu yeşil koridorda yoğunlaştırılmıştır. Kuzeyde spor alanından başlayan yeşil alan kullanımında, alanın ve yakın çevresindeki işlevlerin birbiri ile ilişkilerine bağlı olarak çeşitlendirmeye olanak verilmiştir. Bu maksatla rekreasyon amaçlı kullanımlara önem verilmiştir ve bu amaca yönelik olarak çeşitli odak alanları oluşturulmuştur. Gün içinde yoğun olarak kullanılan parklar ve dinlenme alanlarından, az yoğun olarak kullanılan ve daha doğal peyzaj öğelerini barından mikro habitatlar oluşturmaya yönelik ağaçlık alanlara kadar bir yelpazede yeşil alan kullanımı önerilmektedir. Bunun yanı sıra, yarışma alanı için önerilen farklı ebatlardaki yapı kitlelerinin birbirleriyle ve yakın çevresi ile kurulan ilişkiler hem kendi içlerinde sürdürülebilir ekolojik yapıyı destekleyen iç çözümler getirmekte, hem de yakın çevresindeki ekolojik sürdürülebilir öğeleri destekleyen çözümlere sıkı bir bütünleşme sağlamaktadır. Yapıların güneşlenme, hakim etkin rüzgara kapalılık, kirliliği önleyen mikro hava dolaşımlara olanak sağlayan koridorlar oluşturma kaygıları tasarımlarında ana ölçütlerden birisi olmuştur. Toprağın su tutma ve suyu en uygun bir biçimde direne etme özelliği göz önünde bulundurularak, sert zemin kullanımında ölçülü davranılmıştır. Kullanılan peyzaj öğelerinin yöre iklim koşullarına uygun olmasına dikkat edilmiştir ve sulama ihtiyacı asgari seviyede olan ve aşırı bakım gerektirmeyen bitki türlerinin seçimi yeğlenmiştir. Doğal olarak toplanan ve depolanan yağmur sularının sulama ve rekreasyon amaçlı kullanımına önem verilmiştir.

KENTSEL İŞLEVLER: Yarışma alanının kentsel tasarımında dikkate alınması gereken en önemli nokta kentsel işlevlerin birbiri ve yakın çevresi ile olan ilişkilerini göz önünde bulunduran bir yaklaşım sergilenmesidir. Bu nedenle aşağıdaki ilkeleri gerçekleştiren tasarım öğeleri üzerinde durulmuştur:

• Belediye Hizmet Binası ve Yakın Çevresi ile ilişkisi; Yönetim merkezi niteliğinde olduğundan kentin bu odak noktalarından biridir. Hem kentlinin hem de kentin hizmet ettiği kırsal ve diğer kentsel alt bölgelerin kullanımına açık olan bu alan her kesimin ihtiyaçlarına hitap edecek şekilde konumlandırılmıştır. Belediye hizmet binası hemen yanındaki meydan ile doğrudan bir ilişki kurmaktadır. Belediye binasının ön bahçesi gibi bir kullanıma sahip olan kent meydanı, hem kamu binasının kullanıcılarını zorlayan ve çekici olmaktan uzak bir yapı olmasını engellemekte, hem de kent meydanının oluşturduğu kentsel açık alanı tanımlayan bütünleyici bir öğe olmaktadır.
• Belediye binası, batısındaki kültür merkezi ile doğrudan ilişki kuracak şekilde konumlandırılmıştır. Bu yakın ilişki belediyenin kültürel etkinliklerini ön plana çıkartmak açısından da bir fırsattır. Kuzeydeki dini tesis alanı ve hem kuzey hem de doğudaki kamu tesis alanı ile kurulan döngüsel ilişki de kullanıcıların tüm ihtiyaçlarını karşılayan ilişkisel bir kentsel yapıyı kurmak açısından değerlendirilmiştir.
• Belediye hizmet binasının kuzeyinde kalan ve tamamıyla ticaret işlevine ayrılmış olan alanda yapı adalarının geometrik dizilimlerinden kentsel ticaretin çeşitlendirilmesi ve aynı zamanda ihtisaslaşmayı ön plana çıkaran yapıyı desteklemek üzere faydalanılmıştır.
• Kent Meydanı Belediye Hizmet Binası Kamu Tesisler Alanı ve Kent Parkının olduğu ana işlevler alanında ticaret olarak yoğun perakende ticaret aktivitelerine olanak sağlanmıştır.
• Yarışma alanını boydan boya geçen yeşil alan kullanımları ve ticaret işlevleri arasında hem yoğun aynı zamanda az yoğun ilişkiler kurularak yeşil alanın tekdüze ve verimli kullanılmayan bir alana dönüşmesi engellenmeye çalışılmıştır.

ULAŞIM: İmar planının olanak kıldığı yapılaşma tasarım ilkeleri ile uyumlu ve onu destekleyen bir yapı sunmaktadır. Toplu taşıma güzergâhları, duraklar, yaya dolaşımları ve özel araç kullanımlarının optimize eden bir yaklaşım sergilenmiştir bu amaçla:

• Meydanda önerilen bat çık yaya ve araç trafiğini kesmektedir. Bu alanda yayayı karşıya ulaştıran ilişkisel ağ tesis edilirken kavşağın engelleyici yapısını ortadan kaldıran bir döngü oluşturulmuştur.
• Yer altı otoparkının girişi ana ulaşım döngüsünden uzak kılınmışsa da, giriş ve çıkış bu ana ulaşım döngüsünde doğrudan bütünleşiktir.
• Otobüs durakları, durak yaya ilişkileri yaya döngüsünün başlama ve bitiş noktaları düşünülerek kurgulanmıştır. Durakları arası mesafe bu nedenle azami 250 metredir.
• Ulaşım ağı ve döngüler tasarlanırken ileride projelendirilecek olası bir raylı sistem altyapısına olanak vermesi sağlanmıştır.
• Bisiklet ve yaya odaklı diğer sürdürülebilir ulaşım araçlarının hareket kabiliyetini kısıtlayıcı unsurlar ortadan kaldırılmıştır. Bisiklet kullanıcılarının eğim, kavşak gibi konfor azaltıcı etmenlerden uzak tutulması hedeflenmiştir.
• Kesintisiz bir yeşil alan imkânı veren park alanının paralelinde bulunan iki doğrultuda imar planı kararlarına aykırı düşmeksizin yoğun yaya kullanımlı ve perakende ticaret odaklı sokak aksları tasarlanarak belediye hizmet binası ve yakın çevresinin sürdürülebilir oluşuna destek olunmuştur.
• Yoğun ticaret kullanımından kaynaklı ulaşım talebini asgari seviyeye indirmek amacı ile kent merkezi ile doğrudan ilişki kurmayan geniş döngüler ( sirkülasyonlar ) düşünülerek uzak çevre ilişkileri de düşünülerek tasarım alanının ilkesel kararları üretilmiştir. Kullanıcıya özel amaçlara yönelik ticaretten kaynaklı kısa süreli ziyaretlere olanak verecek çözümlerin mekânsal karşılıkları önerilmektedir; otopark, toplu taşıma durağı yol yaya ilişkileri de bu bağlamda desantralize edilmiştir.

KENTSEL TASARIM ÖĞELERİ: Tasarımda girdi oluşturan okunabilirlik, kimliklilik ve imgelenebilirlik amaçlı temel öğeleri şu şekilde özetleyebiliriz:

• ODAK NOKTALARI VE SİMGELER: İlki ve en önemlisi kent meydanıdır. Belediye Hizmet alanı kentsel açıklığı tanımlayan en önemli landmark’tır. Yeşil koridorun tamamlayıcıları olan kent parkı ve kuzeydeki diğer iki rekreasyon alanı da odak noktasıdır. Uzak odakta ise kuzeyde spor alanı ve güneyde Marmara Denizi Kıyıları yer almaktadır.
• KENARLAR: Ticaret alanlarından bulunan birbiri ile hem yarışan hem de birbirlerini tamamlayan iki ticaret aksı ve ortalarındaki yeşil koridor kenarları tasarımda dikkate alınmıştır.
• ALANLAR: Belediye hizmet binası kent parkı ve meydan üçlüsü birinci bölgeyi oluşturur. Bu bölgenin tasarımında kamu ile halk arasındaki ilişkiyi olağanlaştırmak hedeflenir. İkinci bölge ticaret işlev alanlarının ve yeşil koridorun bulunduğu bölgedir, kullanıcıyı özgürleştiren bir yapı sunar. Kent parkı ise kullanıcının dinlendiği ve eğlendiği bir odaktır.

BELEDİYE HİZMET BİNASI

Mevcut imar planı kararları ile yeri tanımlanan belediye hizmet binası, kent meydanı ve kent parkı alanlarının odağında konumlanmaktadır. Kent meydanı ile doğrudan ilişki kurması amaçlanmış ana giriş, kültür merkezi ve avlu erişimleri meydan tarafında konumlandırılmıştır. Güneybatı yönünde konumlanan kültür merkezi ile birlikte tasarlanan ayrı bir giriş mekanı belediyenin her yönden erişilebilir olmasına olanak sağlamaktadır. İki ayrı noktada tasarlanan girişler, belediye işlevlerinin dağıtıldığı iki atriuma doğrudan ulaşımı sağlar; bu iki atrium belediye üst zemin katında birbiriyle doğrudan bağlantılıdır. Kent meydanının eğimli topoğrafyası göz önünde bulundurularak, iki farklı kotta organize edilmiş ve her iki kottan da belediye binası ve sosyal alanlarına bağlantı sağlanmıştır. Belediyenin sosyal yüzü olarak yorumlanan konferans salonu ve çok amaçlı salon kent parkı ve kent meydanının kesişim noktasında konumlandırılmış ve belediyenin kullanımının dışında da yaşayan bir mekan olması hedeflenmiştir. Belediye kültür merkezi yapı içerisinden ulaşılabilirliğinin yanı sıra kent meydanı tarafında ayrı bir girişe sahiptir.

AÇIK ALAN DÜZENLEMESİ ve PEYZAJ KARARLARI

Tekirdağ İlinde yapımı söz konusu olan Büyükşehir Belediye Hizmet Kompleksi kullanımının yanı sıra fonksiyonel çevre ilişkileri, mevcut ve öneri kentsel doku ile yapı bloğunu bağlayacı / tanımlayıcı niteliği ile önemli bir merkez noktası olarak düşünülmüştür. Proje alanındaki az katlı durum ve bu alanları ulaşımında / kullanımındaki farklı kot algısı ve buna bağlı çevre ilişkilerindeki tutarlılık, peyzajdaki kararlarla birlikte öngörülen tasarımı özgünleştirmiş, kullanımdaki zenginlikler / çeşitliliklerle gece – gündüz kullanımları desteklenmiştir.

Mimari projenin tarif ettiği kütle – boşluk ilişkisi dikkate alınarak yeşil alanlar tariflenmiş, yapı ile kamusal alan geçiş eşikleri kentsel yeşil alan sistemine dahil edilmiştir. Kot ilişkisini de sağlayan yeşil alanlar yapı / yol kesitindeki zengin ara zonlardır. Keskin geometrik hatlar ile tanımlanan yeşil zonlar, yer örtücüler ve çalı grupları önerisi yeşil kullanım alanlarına dahil edilmiştir. Proje alanının merkez aksını oluşturan aks kent içi yeşil sistemin bir parçası olduğu gibi proje alanının sosyol, kültürel buluşma alanları olarak düşünülmüştür. Çim / çayır alanlarla üzerinde potensiyel boşluklar / kullanım alanları oluşturan aks yılın 12 ayı farklı aktivitelerin konumlandırılacağı alan olarak tariflenmiştir. Bölgede kullanılacak plantasyon karakteri yönlendirici, ayırıcı, mekan tarifine katkıda bulunan elemanlar olarak düşünülmüştür. Bölgedeki ağaçlar Platanus occidentalis, Quercus ilex, Fagus sylvatica, Aeusculus hippocastanum, Betula alba, Albizia julibrissin gibi altında mekan / gölge oluşturan, hareket imkanı sağlayan ve mevsimsel farklılıklardaki geçişi yansıtan bitkisel elemanlar öngörülmüştür. Bunlarla birlikte Prunus domestica, Corylus maxima, Prunus armeniaca gibi bölgede yetişen meyve ağaçları ile plantasyon karakteri zenginleştirilmiştir. Aksın genel yer örtücü karakteri çim / çayır alanlar olacağı gibi, şev veya kot farklarındaki eğimli yüzeyler Pyracantha coccinea, Cotoneaster dammeri, Juniperus horizontalis, Cerastium tomentosum gibi kök yapısı kuvvetli plantasyon karakteri entegrasyonuyla yeşilin farklı tonlarında bahçeler kazandırılması heflenmiştir.

Diğer bir taraftan öneri kentsel dokudaki, kullanım fonksiyonlarına göre konumlanan avlulu yapı tipolojisindeki bahçe tarifleri iç bahçeler olarak öngörülmüştür. Zeminde hareketi engellemeyecek bitki dokuları öngörülmüştür. Yapıların emsalden gelen basık ve uzun algısını kıracak şekilde dikeydeki etkisiyle Populus alba, Cupressus macrocarpa, Cupressus sempervirens avluların belirleyici plantasyon karakterleridir. Aynı zamanda bitkilerin düşeydeki formundan dolayı bulundukları dar mekanlarda bitki formunu kaybetmeden yaşamına devam edebilmektedir. Yapıların avluları görsel zenginliğinin yanı sıra, bu alanlar öneri kent dokusunun nefes alma zonlarına dönüşerek hava / ışık ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Yeşil alanlar, kesitine uygun drenaj ve bitki destek elemanları ile tariflenerek azami verim alınması sağlanmış ve yapı ısı kaybında tampon vazifesi görmektedir. Kat bahçeleri, üst kotlarda sunduğu farklı mekanlar ile yapı içi kullanımına zenginleştirmektedir. Sert yapı bölgeleri tüm kullanıcılara uygun şekilde eğim / kot ilişkisi irdelenerek yapılara ulaşım yolları rampalar, merdivenler ile tariflenmiştir. Tüm malzemeler kumlanmış / yakılmış bitişlerle önerilerek kaymaz yüzeyler elde edilmiştir. Kentsel tefrişteki dil birliği kent peyzajına katkı sağlamaktadır. Oturma elemanları, çöp, çeşme gibi tefriş ve bu elemanların sağladığı mekanlar kentsel kullanımlardaki kaliteyi artırmaktadır.

Araç yolları ve otopark alanlarında ise plantasyon karakteri altından araç / yaya sirkülasyonunu sağlayacak şekilde konumlandırılan Acer platonaides, Fraxinus excelsior, Betula utilis, Tilia tomentosa, Acacia dealbata ile tariflenecektir. Aynı zamanda araç ve yaya yollarının ayrımında yol boy kesitlerinde kesintisiz devam eden Cornus alba sibirica, Cornus stolonifera, Laurus nobilis, Photinia fraseri gibi bitkiler ayırıcı olarak kullanılarak yol kesiti zenginleştirilmesi önerilmiştir.