Satın Alma, “Yapısal Boşluğun Kentle Diyaloğu” Ulusal Öğrenci Mimari Fikir Yarışması

Mimari Tasarım Raporu

AKIŞ

‘’Kentsel alana mekanını iade etmek.’’

-Ersen Gürsel

Kentlerin kültürel geçmişlerini somutlaştıran bir mekan olarak meydan, kentlerin imajını korumak ve kimliğini oluşturmak için çeşitli rolleri üstlenir. Öyledir ki bazen yalnız kalacak kadar eksiltir kendisini, bazen ise yapıtaşlarından vazgeçmez ve tarihsel izini kamusal bellekte sürdürür. Bu dönüşüm süreci içinde -eğer yok olmazlar ise- meydanı çevreleyen elementler bir izleyici olarak kentin tanığı niteliğine erişirler. İzleyicilerin eksilmesi meydanı tanımlanabilen mekan olmaktan çıkarır ve hatta kimlik kayıplarına uğratır. Bu kayıpların ve kent içindeki savruluşun en güzel örneğidir, İzmir Konak Meydanı. 18.yy’da Meydanın Politik ve Askeri bir kimliğe bürünüp kentle tanışması, Katipzade Konağı yerine yapılan Hükümet Konağı ve Sarı Kışla ile gerçekleşmiştir. 1901 yılında Kentin çağdaşlaşma isteği üzerine bünyesine dahil ettiği saat kulesi, günümüze İslam kültürünün ögesi olan Yalı Camii ile birlikte ulaşmıştır. Kent hafızasında çok önemli bir yere sahip olan Tarihi Konak Meydanı, en büyük kaybını 1957 yılında vermiş ve sınırlarını tanımlayan Sarı Kışla Binası gibi yapılı çevresinin yıkılmasıyla birlikte neredeyse yarım asır sürecek olan yalnızlığına terk edilmiştir.

Bu süreçte yapımı 1980 yılında tamamlanan Belediye binası ve 2002 yılında yine yarışma ile yapılan çevre düzenlemesi ile meydan ve bağlamı kente yeniden kazandırılmıştır. Kentin belleğini ve kültürünü tüm kuvvetince ortaya koyan meydan ve bağlamına yapılacak her müdahalenin kente yansıyacağı kabul edilmelidir. Bu bağlamda yönetimin aldığı kararlara mahkum bırakılmış bir yönetim merkezi olarak Konak meydanından, tarihi ve kültürel bir miras olan İzmir Büyükşehir Belediye Binasının koparılması söz konusu olamaz. Döneminin mimari temsilcilerinden biri olan bu yapı, bağlamında dünkü söylemi bugüne taşıyan bir duruşa sahiptir. Peki belediye binasının, yapısal çevresini günden güne kaybeden meydana karşı gelecek söylemi ne olacaktır?

Yarışma alanındaki Belediye binası için güdülen temel kaygı budur. Kültürel bir miras olan yapının tarihsel ve fiziksel tanıklığının aktarıcısı olarak meydanın zihinsel bütünleştiricisi konumuna erişmesi amaçlanmaktadır. Bu kaygı tasarımda kendisini cephede doğurur. Kentsel alanı yapıya entegre etme pratiği olarak yapının bulunduğu alandaki kentsel doku soyutlanmış ve yataydan düşeye akışı planlanmıştır. Bu noktada vaziyet planında cephelerin yataydaki açılımları üzerinde su ögesi, yeşil doku, yapısal doku gibi kentsel elemanlar soyutlanmış ve açılım kapatılarak cephe üzerinde bozuma uğratılmıştır. Bu doku çalışmasının mimariye akışı aynı boyuttaki paneller ile sağlanmıştır. Tasarımda kendini sorgulatan bir diğer kavram ise ‘’sirkülasyon’’ dur. Yapının zemin katta yataydaki geçirgenliğinin düşeyde yorumlanması yapının eski cephesi ile yeni cephesi arasında bir sirkülasyon alanıyla sağlanmıştır. Bu sirkülasyon alanları tasarımda erişim gözetilerek iki metre genişliğinde üçüncü ve beşinci katlarda bulunmakta olup kullanıcısına bir tarafta bağlamı deneyimleten diğer tarafta ise belediye binasının cephesine dokunduran bir deneyim aralığı oluşturmaktadır. Bu aralık meydandaki kamusal kimliği güçlendirici niteliktedir. Belediye binasının bir kültür merkezine dönüştürülmesi planlanarak bağlamın idari kimliğinin yanı sıra sosyal ve kültürel dinamiklerinin güçlendirilmesi ve geleceğe aktarılması hedeflenmektedir. Bu noktada meydanın çevresinde potansiyel alanlar belirlenerek yapının yeni işlevine uygun sosyalleşme alanları biçiminde, tarihsel izler korunarak dönüştürülmüş ve iyileştirilmiştir. Bu bağlamda farklı etkinliklere ev sahipliği yapan meydan ile onun izleyicisi ve hatta yansıtıcısı olan Kültür Merkezi, kullanıcısına sabah-akşam gibi esnek zaman dilimlerinde deneyim imkanı sunmaktadır.

Tarihi Belediye Binası Kent hafızasındaki yerini kentin parametrelerinden oluşarak korumaktadır ve bağlamının en güçlü yansıtıcısıdır.

Referanslar

(tarih yok). ARKİV : http://www.arkiv.com.tr/proje/konak-meydani-ve-cevresi-duzenleme-projesi/4270 adresinden alındı.
Zengel, Y. D. (2007). “Dönüştürülmüş” Bir Meydan: İzmir Konak Meydanı’na Analitik Bir Yaklaşım. Mimarlık Dergisi.