TEGV Van Nirun Şahingiray Eğitim Parkı

PAB Mimarlık tarafından tasarlanan TEGV Van Nirun Şahingiray Eğitim Parkı, vakfın uzun yıllar başarıyla yönettiği Van kampüsünün yenilenmesi için açılan davetli yarışma sonucunda seçildi.

Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı, ilköğretim çağındaki çocuklara devlet tarafından verilen temel eğitime destek olmayı; alternatif eğitim programı, yaratıcı ve katılımcı etkinlikleriyle ülkemizdeki her çocuğa ulaşmayı hedefleyen bir sivil toplum örgütüdür. PAB Mimarlık tarafından tasarlanan proje, vakfın uzun yıllar başarıyla yönettiği Van kampüsünün yenilenmesi için açılan davetli yarışma sonucunda seçildi.

Nirun Şahingiray Eğitim Parkı arazisinde yer alan mevcut ağaç dokusunun ve yapılaşma izlerinin korunması tasarım için temel bir çıkış noktasıdır. Kullanım ömrünü dolduran ana binanın tamamen yıkılmasının ardından, yapılacak yeni binanın aynı konuma yerleştirilerek mevcut yeşil peyzaj sınırlarının değiştirilmemesi kararıyla tasarıma başlandı. Programda yer alan açık alan fonksiyonları ise, söğüt, akasya, çam ve çeşitli meyve ağaçlarından oluşan zengin ve bakımlı ağaç dokusu gözetilerek kalan boşluklara yerleştirildi. Ayrıca, hali hazırda kullanılan ve güneşe göre konumlanışları uygun olan spor alanlarının yerleri değiştirilmeyip, sadece kısmi müdahalelerle iyileştirilmesine karar verildi. Bu temel yerleşim kararları sayesinde mevcut ağaçların hemen hemen hiçbirinin kesilmemesi sağlandığı gibi, inşaat maliyetinin azaltılması da hedeflendi.

Katı bir müfredata dayalı formal eğitim modellerinin bir alternatifi olarak görülebilecek TEGV’in yenilikçi eğitim modeli, yapının biçimlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Çoğu gençlerden oluşan gönüllü eğitmenlerin katkı koyduğu, katılımcı, paylaşımcı, üretken ve sürdürülebilir olarak tanımlanabilecek bu modele göre eğitim, sadece okuma-yazma, sayı sayma, kısaca “bilgi edinme” amaçlı bir etkinlik olarak tanımlanmaz. TEGV’in çocuğu merkeze alarak edilgen olmaktan çıkardığı ve etkinlik temelli aktif öğrenme biçimleriyle desteklediği eğitim modelindeki öncelikli amaç merak uyandırmak ve keşfetmektir. Vakfın bu yaklaşımı, PAB Mimarlık olarak uzun yıllardır farklı coğrafyalardaki örneklerini yakından takip ettiğimiz ve projelerimize yansıtmayı hedeflediğimiz çağdaş eğitim modelleriyle paraleldir.

Bu doğrultuda, TEGV’in ve dünyadaki farklı çağdaş eğitim modellerinin ilkelerini yansıtmak, eğitim modelini mekân kurgusuyla desteklemek amacıyla, parçalı, açık ve geçirgen, peyzajla bütünleşen bir yapılaşma önerildi. Adeta bir köy ölçeğinde olduğu gibi farklı doku ve boyuttaki küçük ve bağımsız birimlerin bir araya gelmesiyle oluşan yapı, yaşayan, canlı bir “Eğitim Köyü” olarak kurgulandı. Barındırdıkları işlevlere göre kat yükseklikleri değişen tek katlı birimlerin bir araya gelmesiyle oluşan yapı, farklı yöne bakan çatı eğimlerinin de etkisiyle hareketli bir siluet oluşturmakta.

Etkinlik mekânlarının bağımsız birimler olarak birbirlerinden ayrılması ve aralarında farklı ölçekte boşluklar oluşturarak bir araya getirilmesi sayesinde iç mekân ve peyzaj arasında yapının her yerinde hissedilen görsel bir süreklilik sağlandığı gibi, çok sayıdaki çıkış kapısıyla iç ve dış mekân akışkanlığı da güçlendirildi. Parçalı yapılar arasında oluşan farklı ölçekte avlularda ise, eğitimin ve etkinliklerin açık alanda da devam etmesi hedeflendi. Geniş yaya yolunun son noktası olan ve üç tarafı yapıyla çevrelenen ana meydan, hem yapının girişini vurgulamakta hem de farklı etkinlikler için kullanılabilecek tanımlı ve davetkar bir etkinlik alanı oluşturmaktadır. Diğer bir avlu ise, atölyelerin açık alanda da çalışmalarını sürdürebilmelerine olanak tanıyacak şekilde daha içe dönük bir düzene sahiptir.

Etkinlik mekânlarının iç tefrişlerinin esnek bırakılması, farklı oturma ve çalışma biçimlerine olanak tanıması projenin ana kararlarındandı. İç mekânda masif ahşap bir çerçeveyle tanımlanan pencere nişleri hareketli mobilyalara alternatif, oturma, sosyalleşme ya da çalışma alanı olarak tasarlandı. Benzer şekilde kütüphanenin zemin ve asma kat mekânlarında da kimi zaman serbest, kimi zaman bireysel ya da grup çalışmasına olanak tanıyan, oturarak ya da uzanarak kitapların incelenebildiği, hareketli ve sabit çok sayıda farklı mobilya önerildi.

Açık alanda yer alması düşünülen tüm yeni etkinlik ve oyun alanları, mevcut ağaç dokusunu bozmadan ağaç gruplarının arasına yerleşen serbest etkinlik adaları olarak tasarlandı. 40 cm’lik bir kot farkıyla genel peyzajdan ayrılan ana oyun alanı, kimi zaman oturma elemanına, kimi zaman yükselerek tırmanma duvarına dönüşen renkli ve kıvrımlı duvar bandıyla bütüncül, sürekli ve tanımlı bir oyun kurgusu oluşturur.
Sürdürülebilir “yeşil” bir kampüs elde etme hedefi, tasarım süreci boyunca ilgili diğer disiplinlerle birlikte çalışılarak geliştirildi. Bu hedef doğrultusunda yapının çatısında toplanan tüm yağmur suyunun depolanarak bahçe sulamasında tekrar kullanılması, gri su arıtma sistemiyle atık suların ıslak hacimlerde tekrar değerlendirilmesi, yıllık elektrik tüketiminin neredeyse tamamını üreten güneş panellerinin sisteme entegre edilmesi, tüm mekânlarda doğal aydınlatma, doğal ve çoğu zaman çift yönlü havalandırma imkânının oluşturulması ve atık yönetiminin planlanması sağlandı.

TEGV Van Nirun Şahingiray Eğitim Parkı Projesi, önerdiği mekân kurgusuyla vakfın benimsediği eğitim anlayışını destekleyen, öğrencileri çok yönlü bireyler olmaya, sosyalleşmeye, merak duymaya, katılımcılığa ve işbirliğine teşvik etmeyi hedefleyen bir “eğitim aracı” olarak tasarlandı.