Teşvik Ödülü, Bakırköy Etkinlik Noktası Öğrenci Fikir Yarışması

Proje Raporu

Bu dünyada pek çok kent, o kentlerde de pek çok meydan vardır. –Prof.Dr. Gürhan Tümer

Peki meydan nedir? Meydansız kentlerden söz edilebilir mi? Meydanı meydan yapan onu dolduran insanlar mı yoksa geçmişinde yaşanmışlıkların izleri, duygusu mudur? Günümüzde mimari anlayış ya da toplumsal düşünceler ne kadar değişirse değişsin meydanlar kentin geçmiş dokusunu yansıtan, kentliyi buluşturan, insanların iletişime geçtiği ve ortak etkinliklerin düzenlendiği kent parçalarıdır, biz mimarların deyimiyle kentin ‘oturma odaları’ dır.

Bakırköy, tarihi değerlerini günümüze kadar taşıyan, farklı kültürden insanları karşılaştıran ve kentin sembolü haline gelmiş Cumhuriyet Meydanı’nı merkezinde barındıran sosyo-kültürel bir semttir. Ancak kuzeyinden güneye kadar uzanan yaya aksı ve ticari birimlerin çokluğu, bu aksda yer alan tarihi ve kültürel dokunun kaybolmasına sebep olmuştur. Gün içinde oluşan yoğun trafik baskısı, yaşam alanlarını ve kentin çekirdeğini tehdit eder hale gelmiştir. Kent merkezinin yoğunluktan kaçıp nefes alabildiği tek yer, mekan-fizik oluşumunu tamamlayamayan ve genelde geçiş güzergahı olarak kullanılan Cumhuriyet Meydanı olmuştur. Yapılan gözlemlerde hız ve vakit kavramlarının insanların günlük eylemlerine karar vermede ana etken olduğu tespit edilip, tasarımda da sirkülasyon alanlarında etkinliklere yer verilmiş, etkinlik noktasının meydanın bir parçası olarak görülüp kentli tarafından gün içinde rahat ve kolay bir şekilde fark deneyimlenmesi istenmiştir.

Öncelikli olarak B.E.N Meydanı ile beraber kentin kimliğini oluşturacak olan Cumhuriyet Meydanı ve yaya aksı için kararlarla tasarım sürecine başlanmıştır. Cumhuriyet Meydanı’na öneri fikir getirilmiş, yaya aksı için ihtiyaca yönelik kent mobilyası tasarlanmıştır. Proje alanı eski kent merkezi ve kentin güneye doğru uzanan yaya aksı ile beraber düşünüldüğünde bir kentsel düğüm noktası olarak değerlendirilmiş, bu düğümün çözülmesi için alan araç trafiğinden arındırılmış ve yaya aksının sahile kavuşması istenmiştir.

Proje genel yaklaşımının şekillendirilmesinde proje alanının tarihi-kültürel miras değeri ile Bakırköy’ün kentsel gelişim dinamikleri etkili olmuştur. Bu ana yaklaşım dünü, bugünü ve yarını birbirine bağlayan mimari ve sosyal düzenlemelerle sağlanmıştır. Tasarım sürecinin başında verilen 4 ana karar;

• Alandaki mimari ögeleri ön plana çıkarma
• Tarihi dokuya yönelim ve ondan iz alma
• Tasarlanacak mekanlarda etkinlik ve toplanma alanları oluşturma
• Sınırları çizilmeyen mekanlarda mimari mekan senaryosunu kentliye bırakma

Bu bağlamda verilen dört ana kararın meydana özünü kazandırma yolunda etkili olacağı öngörülmüştür. Meydanı besleyen yaya akslarıyla bölünen ve çekirdek etrafında konumlanan meydan kütleleri, zeminle bir düşünülmüş, mekan sınırları ve işlevleri esnek tasarımla kentlinin ihtiyaç ve isteklerine bırakılmıştır.

Doğu batı yönünde Bakırköy’ün Meydan ile olan kopukluğunu giderecek olan ve iki cadde arasında tipolojik bir arayüz oluşturan etkinlik noktasının tasarımında öncelikli olarak Rum Kilisesi’nin kütle ve çizgileri baz alınarak iç bahçe ve avlular oluşturulmak istenmiştir. Kiliseye sırtını dönen kütle ve kota oturan bağlantı kütlesi alanda bir iç boşluk oluşturmuş, etkinlik noktasının odakta oluşmasına olanak sağlamıştır. Üst kotta meydan zeminiyle bir form tutan ve merdiven-kilise ilişkisini koruyan amfi ve alt kottaki yaya girişi ile alandaki sirkülasyon sağlanmıştır. Amfi organize edilen farklı aktiviteler ile meydanın dokusal kimliğine ve kentli tarafından kabul görmesine olanak sağlar. Etkinlik noktasındaki aktivitelerin görsel ve mekansal algılanabilirliği için meydan cephesi geçirgen tasarlanmıştır. Bakırköy’ün çok kültürlü, sanatsal karakterine yönelik düşünülen ve sanatseverlere tahsis edilecek sergi alanları üst kotta tutulup, geleneksel pazar anlayışıyla tasarlanan sergi masaları ve atölyeler alt kotta konumlandırılmıştır. Meydandan geçen kullanıcıyı alana çekmek için amfi, kafe, atölye gibi cazip mimari programlar oluşturulmuştur. Kentlinin alandaki gezisini rahat bir şekilde tamamlayabilmesi için üst örtü ve ara döşemeler düşünülmüş, yeşili korumak adına iç avlu ve döşeme açıklıkları eklenmiştir.