Teşvik Ödülü, “İzmir Elektrik Fabrikası Ne Olmak İster” Ulusal Öğrenci Mimari Fikir Projesi Yarışması

PROJE RAPORU

İzmir Limanının arkasında ve Alsancak stadyumunun yakınında yer alan, eskilerin deyimi ile “Darağacı” semtinde bulunan İzmir’in ilk ve tek elektrik fabrikası günümüzde yıkık ve atıl durumdadır. Elektrik santrali olarak kullanılan yapı endüstri mirası olarak büyük bir öneme sahiptir. Bu bilinçle yapı en az müdahale kararlarıyla ele alınmıştır.

BAĞLAM

Günümüzde Liman Caddesi ve Şehitler Caddesi arasında yer alan İzmir Elektrik Fabrikası; ilk yapıldığında denizin kıyısında bulunurken İzmir limanıyla denize olan kıyısını kaybetmiş, Liman caddesine yapılan kara yollarıyla trafik akışı yoğunlaşmış ve denizle olan ilişkisi kesilmiştir. Projeye yaklaşım Şehitler Caddesi aksı üzerinden öngörülmüştür. Böylelikle Şehitler Caddesi üzerindeki kamusal koridora eklemlenip cadde aksı kuvvetlendirilmiştir.

YAKLAŞIM I

Fabrikanın geçmişinden izler taşıyan mekânsal elemanlar belirlenip kamusallaştırılarak yeni mekan kurgusu oluşturulmuştur. Ana giriş korunarak diğer mekanlar arasında tampon bölge oluşturulmak istenmiş fabrikanın geçmişine ait kalıcı sergi alanları, elektrik ile ilgili deneyimsel alanlar ile bu tampon bölge güçlendirilmek istenmiştir. Kontrol odası elemanları, trafo, dolaplar yerinde onarılıp yeniden işlevlendirilmiştir. Yapıdaki merdivenlerin formu korunup, merdivenin bir yerden bir yere ulaştırması izlenimini kırıp ara bir eleman değil aslında sohbet başlatıcı bir öğe, mekanlar arası etkileşim kuran ana bir eleman olarak yapı bünyesinde çoğaltılmıştır. Böylelikle yapıdaki düşey boşluğun etkisi merdivenler ile kuvvetlendirilip yüksekliğin farklı kotlarda deneyimlenmesi istenmiştir. Diğer bir mekânsal elemanı olan dış duvar yükseltilerek Liman Caddesi aksına yerleştirilmiş ve farklı programlar ile kamusallaştırılmıştır. Duvardan akan akslar yapının içerisine ilerleyerek iç ve dış arasında mekânsal bütünlük kurulmuştur.

YAKLAŞIM II

Mevcutta atıl durumda olan yapının bir bölümü tamamen yıkılmış ve doğanın içeri sızdığı analiz edilmiştir. Bu sızıntı ön plana alınarak izindeki kütlenin taşıyıcı strüktürü ve bir cephesi onarılıp diğer mekanlarla ilişkisi olan iç bahçe olarak tanımlanmıştır.

Bu yaklaşımların sonucunda elektrik fabrikası ne olmak ister sorusuna cevap olarak; tüm kullanıcılara hitap eden, kamusallığın ön planda olduğu farklı zamanlarda farklı işlevlere dönüşebilecek istenilen işleve hizmet edebilecek zeminler, sergi alanları, performatif alanlar, atölyeler, deneyimsel alan, çalışma mekanları, oyun-dinlenme-izleme alanları, yürüyüş podları barındıran kamusal santral önerisinde bulunulmuştur.