Teşvik Ödülü, Menekşe Kibrit Fabrikası ve Yakın Çevresi Yeniden Canlandırma Ulusal Öğrenci Mimari Fikir Projesi Yarışması

Proje Raporu

Tarihi yapının kentli tarafından algılanması, benimsenmesi ve belleklerde yerini alarak bir kentsel kimlik öğesine dönüşmesi açısından önem teşkil etmektedir. Kentlerin tarihi değerlerinin korunması ve yenileri yapılırken eskiyle uyum içinde olmasına dikkat edilerek Tasarım yapılmıştır. Yeni yapılar fabrika geometrisine yanıt verir nitelikte ve orantılı modüllerden oluşmaktadır.

Konsept; eskinin ve yeninin izlerini bir arada ve aynı alanın topoğrafyası içerisinde toprak altı ve toprak üstü yapılar olmak üzere yaklaşılmıştır. Amaç yeni yapıların daha mütevazi davranmasını sağlayıp toprağın altına gömmek. Tarihi yapıları gün yüzüne çıkarmak için toprak üstünde bırakmaktır.

Proje alanı Bizans’ı Avrupa’ya bağlayan “Viaegnetia” yolu üzerinde bulunmaktaydı. Bu dönemde Osmanlının ticari yaşamında önemli bir yere sahip olmuş, özellikle Küçükçekmece köprü ve çevresi, ticaret geçiş alanı olarak kullanılmıştır. Ticari geçiş kültürünü sürdürmek adına İstanbul Caddesi üstünde ticari mekanlar yerleştirildi. Orda ki küçük tarihi yapılar restore edilerek ticari yapı işlevi yüklendi. Ayrıca yeni ticari yapılar eklendi. İstanbul yolundan davetkar bir aksla insanları yeni yapıların içinden geçirerek toprak altından kıyıya ulaştırılmıştır. İstanbul yolunun bir tarafı kot farkından dolayı diğer tarafı ise örülen sur ile bariyer etkisi yaratıyordu. Denize bakan tarafında o etki kırılmıştır. Tarihi yapı ve İstanbul yolundan gerek akslarla gerek birbirini tamamlayan peyzaj elemanları ile kıyıya akış sağlanmıştır. Fabrikanın dört bir yanından doğrudan görsel ilişki kurulması için etrafını kapatmamaya çok dikkat edilmiştir.

Fabrikanın tarihi dokusuna zarar vermemek için iç duvarlar olduğu gibi korunmuş öneri mekanlar duvarların arasında çözülmüştür.

Proje alanının program bölüntüsü ayrı işlevsel bölgeler üzerinden kurgulanmaktadır: Rekreatif, ticaret, festival, kültürel ve tarihi miras alanı olarak 5 bölüme ayrılmıştır. Tarihi yapı kütlesi göle ulaşmak istiyor. Kıyı düzenlemesi yapıp kıyıda da bir hayat var ettirilmesi amaçlanmıştır. Kıyı kısmını alt kota indirerek yapı ile göl arasında engel oluşturmamaya özen gösterilmiştir. Eğer bir engel olacaksa aşılması gerekecek bir engel olması gerektiğini düşünülerek eğimli ve üstüne çıkılan çatılar yapılmıştır. Yeşil ve eğimli çatılar denize uzanarak manzarasından faydalanıyor, çatı üstü festival ve açık hava tiyatrosu düşünülmüştür. Altında boşluklar oluşturularak denize doğru geçişler sağlanmış. Ayrıca saçak altında yarı açık mekanlar oluşturulmuştur. Alt kotta suya dokunma fırsatları oluşturulmuştur. Kıyı kısmındaki kot farkını rampalarla sağlanmış. Rampalarla alt kota indirildiği gibi yükseltip denize yakınlaştırılarak tarihi yapıya ulaştırılmıştır. Alt kotta zaman geçirmek için gerekli ticari ve farklı etkinliklere imkan tanıyacak mekanlar yerleştirilmiştir. Kıyıdaki kafe restoranların servisi belli saatlerden sonra otoparkın içinden ve ayrılan servis yolundan geçerek ulaşılması düşünülmüştür. Otoparklar genel olarak yaya sirkülasyonunu bozmayacak ve az kullanılacak köşelere yerleştirilmiştir.

Fabrika üretim ve ticaret amaçla yapılmış bir yapıdır. Ve üretim yapacak mekanlarla atölyelerle yani tarihi gibi işlevini devam ettirmek istenmiş ayrıca ticari mekanlarda katarak geleneğini ve üretim amacı korunmuştur. Doğal taş ve ahşabın yanı sıra cam ve çelik kullanılan ana malzemeleri olurken yapının önceki kimliğine de atıfta bulunmuştur. Kibrit Fabrikası’nın proje alanı içerisindeki varlığı, toplumsal bellekte bir tür algı odağı olan alanın, gündelik kentsel yaşam içerisinde de ilgi odağı olabilmesinin bilişsel altyapısını sağlamak için yapının içine yapıya ait eserlerin sergilendiği müze, sergi alanı, bilgilendirme mekanları oluşturulmuştur. Şu an film platosu olarak kullanılan alan kullanımına devam ettirilmiştir.

Mimari tasarımda kentsel doku bütünlüğü kadar iklimsel özellikler tasarım açısından belirleyici ölçüt olmuştur. Yağmur ve sıcak göz önünde bulundurularak saçak ve saçak altı kullanımlar önerilmektedir. Yeşil çatılarla doğa ve tarihi yapıyla örtüşen mekanlar oluşturulmuştur. Kıyı düzenlemesi kent geneline yayarak kenti proje alanına yönlendirilmesi sağlanmıştır.