“Ankara Apartmanları Cumhuriyet’in Gelişiminin Önemli Bir Fiziksel Tanığı”

Twitter'da, @AnkaraApartman* hesabından 2015 yılından beri paylaşım yapan "Ankara Apartmanları" ile, başkentin sivil mimari geçmişinin yegane mirası ve tanığı olan apartmanları konuştuk.

Ankara apartmanlarına olan ilginiz nasıl başladı? Sizi bu alanda paylaşım yapmaya iten nedir?

Ankara, doğup büyüdüğüm ve çok sevdiğim şehir. Son yıllarda, özellikle kentsel dönüşüm uygulamalarının yoğunlaşması ile yıkılıp yeniden yapılma süreci çok hızlandı. Bildiğim, sevdiğim, çok beğenmesem de alıştığım birçok binanın yıkıldığını gördükçe “hiç değilse bir fotoğrafı olsaydı…” diye düşünmeye başladım. En son, Çankaya’da Gül Bahçesi’nin yanındaki bina uzun süre boş kalıp birden yıkılınca çok üzüldüm ve bir süredir aklımda olan bu çalışmaya başlamaya karar verdim.

Bir diğer neden de insanların çok kanıksadıkları için artık neredeyse “görmedikleri” binaların çevreleri için ne kadar değerli olabildiğini o binalar yıkılmadan, yerlerine daha “yapılı” hemcinsleri gelmeden fark etmelerine, onları “görmelerine” yardımcı olmaya çalışmak.

Arşivinizi nasıl topluyorsunuz? Paylaşılacak içeriği neye göre seçiyorsunuz?

Esas olarak apartmanları belgelemeyi amaçladığım için Ankara’nın eski mahallelerinde belirlediğim bölgelerde dolaşarak fotoğraf çekiyorum; bina isim ve numaralarını kaydediyorum, farklı kaynaklardan ilave bilgi veya fotoğraf bulabilirsem onlarla birlikte paylaşıyorum.

Bu amaçla şimdiye kadar Sivil Mimari Bellek Ankara 1930-1980 Sergi Kataloğu (Vekam, 2014), Bir Zamanlar Ankara (Ankara Büyükşehir Belediyesi, 1993), Cumhuriyet Dönemi Türk Mimarlığı (Metin Sözen, 1984), Ankara Ankaralamalar (Hasan Akyar, 2015), Yarışmalar Dizini 1930-2004 (TMMOB Mimarlar Odası, 2004) ve kendi yüksek lisans tezimden (Ankara Anafartalar Caddesi ve Üzerindeki Bir Grup Apartmanı Koruma Sorunu Açısından İnceleyen Bir Çalışma, Gamze Kefu, ODTÜ, 2001) yararlandım. Zaman zaman takipçilerden gelen fotoğraf ve ilave bilgi de kaynakların çok önemli ve mutluluk veren bir bölümünü oluşturuyor.

Paylaşımların temel İçeriği olan apartmanları belirlerken, estetik bir sınırlamadan çok dönem sınırlaması oluyor; aslında çok net bir sınırlama olmadığı da söylenebilir. En çok 50’ler 60’lara kadar olan binaları belgeliyorum sanırım. Sanırım diyorum çünkü çoğu binanın yapım tarihine ulaşamıyorum. Bazen takipçilerden “özel istek” alan yapılar oluyor, arşivimde yoksa fotoğraflarını çekiyorum ve paylaşıyorum. Bir de ara sıra bu ana konudan bağımsız olarak eski Ankara fotoğrafları ve kamu yapıları da paylaşımlar arasında yer alıyor.

Ankara apartmanları Ankara’nın kent kimliği açısından neyi ifade ediyor?

Cumhuriyet ile büyüyen Ankara, başkent olması avantajıyla dönemin mimarlığının ve bu konu özelinde konut mimarlığının öncelikli uygulama alanı olduğu için Cumhuriyet’in gelişiminin önemli bir fiziksel tanığı. Ankara’nın kent kimliği açısından kamu yapıları kadar sivil mimarlık ürünlerinin, “apartmanların” da önemi büyük çünkü kamu yapıları Cumhuriyet’in devlet tarafının fiziksel yansıması iken apartmanlar sivil yüzünün yansıması. Bu yapılar, şehrin gelişiminin, her bölgesindeki sosyo-ekonomik değişimin izlerinin sürülebildiği tanıklar. Bu nedenle, kentin belleği ve kimliği açısından çok önemli olduklarını düşünüyorum; Ankaralının kendini ifadesi oldukları için…

Ankara apartmanlarının, belirli dönemler veya mahallelerde, ortaklaştığı ve diğer kentlerdeki apartmanlardan farklılaştığı özellikler var mı?

Şu ana kadar genel olarak Çankaya, Gaziosmanpaşa, Küçükesat, Kızılay, Bahçelievler, Cebeci, Ulus civarında belgeleyebildiğim apartmanları yayımlamaya çalıştım. Diğer kentlerle bir karşılaştırma yapacak birikimim yok ama gözlemleyebildiğim kadarı ile mahallelere göre farklılaşmalar ve mahalle içi benzerlikler var. Mahallenin sosyo-ekonomik yapısı, bu yapının kentin gelişimine ve merkezlerinin kaymasına paralel olarak değişmesi, apartmanlara da yansımış, yansıyor. Bunun yanında farklı mahallelerde birbirine çok benzeyen, neredeyse aynı apartmanlara rastlamak da mümkün.

Benzer konularda paylaşım yapan takip ettiğiniz ve beğendiğiniz Twitter (veya diğer sosyal medya) hesapları var mı?

Benzer konularda paylaşım yapan bir hesaba rastlamadım, belki sosyal medya ile yakın bir ilgim olmadığı için olabilir; Twitter’ı da sadece bu amaç için kullanıyorum. Ankara ile ilgili “Lavarla”, “Mimarlar Odası Ankara”, “Cer Modern” ve “Vekam” güzel paylaşımlar, duyurular yapıyor.

*Ankara Apartmanları’nın twitter hesabına buradan ulaşabilirsiniz.