“Asıl Motivasyon Para Ödülü Değil, Belediyenin Projeleri Hayata Geçirecek Olması”

Kadıköy Belediyesi, ÇEKÜL Vakfı ve Kentsel Strateji iş birliği ile kurulan Tasarım Atölyesi Kadıköy (TAK) ve çalışmaları hakkında Faruk Göksu, Sıla Akalp ve Ömer Kanıpak ile keyifli bir söyleşi yaptık.

Derya Yazman: Öncelikle TAK’ın oluşumundan bahsedebilir miyiz? Fikir nasıl ortaya çıktı, kim öncülük etti ve ortaklar nasıl oluştu?

Faruk Göksu: Bundan 2 yıl önce DESTEK Platformu’nu gönüllü tasarımcılarla ve uzmanlarla oluşturmuştuk. DESTEK’in amacı, özellikle yerel girişimlere, yaşayanlara ve tasarımcılara yeni kentsel dönüşüm sürecinde yeni kentsel kurguların ne olması gerektiğine ilişkin destek vermek. 3 ADA 1 ADA, Mahalle ve KentteKent programlarını başlatmıştık. Bu sene KentteKent programıyla yıl sonunda “Yeni planlama anlayışı ne olmalı?” konulu bir manifesto yayınlayacağız. 2013 yılını Kentsel Strateji şirketi olarak “Stratejik Tasarım Yılı” ilan ettik ve bu çerçevede “Özellikle tasarımın ve tasarımcının gücünü yeni dönüşüm süresince nasıl kullanabiliriz?” diye bir çağrı yaptık. Tasarımı, teknolojiyi nasıl gündeme alabiliriz diye tartışırken, belediyelerden yavaş yavaş çağrımıza cevaplar gelmeye başladı. Bunlardan biri Kartal Belediyesi oldu. Mahalle çalıştayları düzenleyerek, mahalle ölçeğinde “Yerinde yenileme nasıl olur?” diye DESTEK ve Kartal Belediyesi birlikte çalışmaya başladılar. Çağrıya ikinci yanıt da Kadıköy Belediyesi’nden geldi. Kadıköy’de de “Tasarım Atölyesi Kadıköy” kurma fikri ortaya çıktı. Belediye başkanı ve yönetimi ile tasarımın her alanında gençleri nasıl bir araya getirebiliriz diye konuşurken, Belediye dedi ki “Eski Özen Sineması’nı bir atölye haline çevirelim, siz DESTEK grubu olarak bunu geliştirin”. Biz de oturduk, senaryosunu yazmaya başladık. Bu bir işbirliği programı. Bir taraftan Kadıköy Belediyesi bu işin kamu, yerel kısmını, bir taraftan Çekül Vakfı sivil tarafını, üçüncü ayağı da özel sektör ayağı olarak Kentsel Strateji oluşturdu. Bu şekilde TAK’ı başlatmış olduk.

En büyük ilkemiz yerel girişim, belediyeler olsun, yaşayanlar olsun, STK’lar olsun herkese eşit davranılması ve siyasi görüş olmadan kentlerin geleceğinin kurgulanması sürecinde katılımı ve tasarımları ön plana çıkaran anlayışla yeniden ele alınması.

DY: Kadıköy Belediyesi ile bu iş birliğiniz nasıl devam edecek? Demek istediğim şu: Belediye kendi çalışmalarına sizi aracı olarak dahil mi edecek yoksa siz önerilerinizi onlara sunup uygulayacaklarına dair bir söz mü aldınız?

FG: TAK’ta Belediye ile şöyle bir anlaşmamız var. Temel ilke, bu üç tarafın birlikteliği ile kararlar alınacak. Etkinlikler yapılacak ve bu çerçevede tasarımcılar ile Kadıköylüler’i buluşturacağız. Belediye’nin söylemi “Tasarım sizden, uygulama bizden!”. Bundan böyle Kadıköy’ün sorunlarını Kadıköylüler’in saptaması birinci adım. İkinci adım, saptanan sorunların program haline dönüştürülmesi TAK’ın sorumluluğunda, üçüncü adım ise bunların tasarım haline dönüştürülmesi de Belediye’nin ve tasarımcıların işi. Özetle 3 adımdan oluşan bir süreç. Burada çekirdek bir kadro var. Bir yürütme kurulu var, belediye başkan yardımcısı Mustafa Demircan ve Projeler Müdürü Şule Onur ve ben. Ömer Kanıpak ve Sıla Akalp koordinatörlerimiz. 5’li grup her türlü kararları alıp, içerikler ile programlar oluşturuyorlar ve sonucunda tasarımlar ortaya çıkıyor. Tasarımcıyla ya da benimsenen tasarım ile belediyeyi ya da yatırımcıları buluşturarak o tasarımların satın alınmasını ve uygulanmasını sağlıyoruz. Uygulamaya geçerken de tasarımcılara iş olanağı yaratmayı hedefliyoruz. Burada sadece organizasyon, koordinasyon, programlar yapılacak ve iyi tasarımlar da belediyeler ve yatırımcılarla buluşturulacak.

DY: Geçtiğimiz günlerde TAK, 12 adet program ilan etti. Biraz bu programların içeriğinden bahsedebilir miyiz? Her bir programa destekçiler, tasarımcılar, öğrenciler ve Kadıköylüler katılabiliyor mu?

Sıla Akalp: Bu programlar ile amaç tasarımcılardan gelen projelerin uygulanması. Burada asıl motivasyon para ödülü değil, belediyenin projeleri hayata geçirecek olması.

Programlarımızı, Tasarım, Araştırma ve Katılım başlıkları altında gruplandırdık. Tasarım grubundaki programlar, grafik, plastik sanatlar, ürün tasarımından, mimarlık ve kentsel tasarımcılara kadar farklı disiplinlerdeki tasarımcılara açık.

Tasarım başlığı altında 5 programımız var; Kıyı Köşe, Cadde, 3×3 Stratejik Tasarım Programı, Rehber ve TasarlaTak.

Kıyı-Köşe Programı kapsamında Kadıköy’de 10 adet kullanılmayan, kıyı-köşe mekan seçtik. Bu alanlarda tasarımcılara farklı projeler geliştirme olanağı sunuyoruz. Aydınlatmadan, sanat projelerine, peyzajdan, duvar boyama veya oyun alanlarına kadar her türlü proje olabilir. Seçilen Kıyı-Köşe projeleri ise Kadıköy Belediyesi tarafından uygulamaya geçirilecek. Bu, tasarımcılar için önemli bir fırsat.

Cadde Programımız ile Kadıköy’ün caddelerini yeniden kurgulayarak canlandırmayı amaçlıyoruz.

Kadıköy’de cadde yaşamı ve kültürü çok canlı. Doğu – batı yönünde Bağdat Caddesi, Sahil Yolu, Demiryolu gibi önemli ulaşım aksları var. Bu akslara hem alternatif yaratmak hem de E-5 ve deniz arasında buluşma sağlamak için kuzey-güney yönündeki Tütüncü Mehmet Efendi Caddesi’nin araç ve yayalar için nasıl daha iyi tasarlanabileceğini tartışacağız.

Kadıköy’de yapı ve yaşam kalitesini artırmayı amaçlayan ada bazında dönüşüm modeline destek olmak için, kentsel ölçekte proje üreten tasarımcıları 3×3 Stratejik Tasarım Programı’na davet ediyoruz. Program süresince, farklı ölçeklerde, farklı yaklaşımlarla, katılımcı ortamlarda çalıştaylar düzenlenecek ve tasarımcılara, Kadıköy’ün geleceğine dair söz söyleyebilmek için fırsat verilecek.

Dördüncü programımız Rehber. Kadıköy’ün uyumlu bina, yaşayan sokak ve özgün mahalle kriterleri çerçevesinde yeni tasarım ilkelerini belirleyeceğiz. Cephe, peyzaj ve sokak gibi tematik tasarım rehberleri hazırlayacağız.

TasarlaTAK, ürün tasarımcılarına yönelik bir program. Kadıköy’den ilham alarak Kadıköy’e yönelik ürünler tasarlamalarını istiyoruz. İlk çağrımız Kadıköy’deki en sevilen kafelerin servis ürünlerinin tasarlanması olacak. Böylece hem kafeler tasarıma destek verecek, hem de tasarımcılar kafelerde kendi reklamlarını yapma şansına sahip olacaklar.

Ömer Kanıpak: Araştırma Programları Harita, Bellek ve FilmTak.

Harita programında Kadıköy’ün geçmişteki ve bugünkü değerlerini görsel kalitesi yüksek haritalar veya info grafikler ile göstereceğiz. Bir takım tematik haritalar hazırlanabilir; insanların Kadıköy’ü nasıl hatırladıkları, şimdi nasıl algıladıkları veya kullandıklarını görselleştiren haritalar olabilir bunlar. Kadıköy’ün sayılarını ve dolayısı ile kendi içinde saklı bazı önemli bilgileri ve değerleri görselleştirerek bilgi verecek grafikler de Harita programı kapsamında hazırlanabilir.

Bellek programında harita veya info grafikler üretmek zorunda değil tasarımcılar. Fotoğraf arşivi de olabilir, ses kaydı da, video çekimi de olabilir. Kadıköy’ün bir takım değerlerini görünür hale çıkarmak istiyoruz. Moda’nın apartmanlarının arşive girmesi iyi olacak çünkü sürekli değişiyor. Ya da Minibüs Caddesi… Şu anki hallerinin yaratıcı bir şekilde kaydedilmesi önemli olan.

FilmTAK, daha çok buranın eskiden sinema olmasından dolayı çıkan bir fikir. Burada tasarım kültürü ile ilgili film gösterileri olacak. Bir de Kadıköy ile ilgili kısa filmler çekilmesini ve sonrasında bir kısa film festivali yapmak istiyoruz. Konusu Kadıköy olmak kaydı ile aktif yönetmenlere, film yazarları tarafından serbestçe belirlenebilir.

Özellikle Kadıköylülere yönelik olan Katılım etkinliklerimiz ise KesTak, Takım Oyunu, Takas ve Kontak.

KesTAK, mahallelilerin, kente ilişkin etkinlikler yapmalarına yönelik bir program. Mahallede yaşayanların o mahalleyi algıladıkları şekilde maketlerinin yapılmasını sağlayacak. Bu daha çok sokak etkinliği gibi olacak, yaz aylarında yapılacak.

TAKım Oyunu, çocukların sokağı algılamalarına yönelik bir etkinlik. Örneğin ilk etkinlikte, çocukların, Yeldeğirmeni’nin eski eserlerini hazine avında oynar gibi, haritada bulmalarını istiyoruz. Bu şekilde çocukların mahalleyi yeniden keşfetmelerini sağlayacağız. Buna benzer farklı fikirler gelebilir tasarımcılardan.

TAKas ile uluslararası üniversiteler ile burada bir takım projeler yürüteceğiz. Workshoplar düzenleyeceğiz.

KonTAK ise burada yapılacak olan her türlü panel, seminer, konferans gibi etkinlikleri kapsayan bir başlık.

DY: Uygulamaya yönelik programlarda önerilen her proje uygulanamayacak sonuçta. Peki bu projeler nasıl seçilecek?

ÖK: Bir değerlendirme kurulumuz var. Ama sabit bir kurum değil, bizler, belediyeden kişilerin yanı sıra o program katılan tasarımcılar da değerlendirme kurullarını oluşturacak. Her programa göre kişiler değişebilecek. Değerlendirme kurulunun seçtikleri uygulanacak. Bu şekilde kapalı bir yarışma değerlendirme sürecinden farklı olarak katılanların da sürece ve değerlendirmeye dahil olabildikleri daha şeffaf bir modeli benimsiyor olacağız.

DY: Yapacağınız bu çalışmaların şu an gündemde oldukça yer alan kentsel dönüşüm projelerine katkı sağlayabileceğine ve bazı şeyleri değiştirebileceğine inanıyor musunuz?

SA: Katkı sağlayabiliriz. TAK’ın yaklaşımını tanımlarken “Stratejik Tasarım” kavramını kullanıyoruz. Yaklaşımımız, uygulanabilir projeler geliştirmek ve tasarımcılar için iş yaratmak. Aynı zamanda, küçük ve uygulanabilir müdahalelerle yaşam kalitesini yükseltmek, ‘Tasarım’ kavramını yeni dönüşüm sürecinin gündem maddesi haline getirmek.

ÖK: Kentsel dönüşümle ilgili baskılar ve beklentiler var. Bizim çalışmalarımızla, yapılan hataların uygulamaya geçmeden görebileceğimiz modeller üretilecek ve bu modeller yönetmeliklere, imar koşullarına bazı veriler sağlayacak. Ama tabii bunlar uzun vadede olabilecek şeyler.

DY: Bir Kadıköylü buraya geldi ve bir fikri var. Bu fikrini nasıl sizle paylaşabilecek?

SA: “Fikir Sepetini” kullanarak bizle fikirlerini paylaşabilirler. Web sitemizde yer alan bu kısıma fikirlerini atıyorlar. Biz onlardan iyi ve uygulanabilir olanlarını projelendiriyoruz ve tasarımcılarla buluşturuyoruz.

DY: TAK açıldığından bu yana tepkiler nasıl oldu?

ÖK: İlk açılışta baya ilgi oldu. İlginç fikirler geldi fakat şu anda diğer programları ilan ettiğimiz için ve kurgulamakla uğraştığımız için henüz hepsi ile ilgilenemedik. Ama artık yavaş yavaş o önerileri bu programlara dahil etmeye çalışacağız.

DY: Son olarak, diğer belediyeler ile nasıl iş birlikleri olacak? Tasarım Atölyeleri yaygınlaşacak mı?

SA: DESTEK Platformu ile Kartal Belediyesi ile düzenlenen Mahalle çalıştaylarından bahsetmiştik.

Kağıthane’de de önemli bir girişim başlıyor. Burada kamu, özel ve sivil sektör iş birliğini Kağıthane Belediyesi, Nef ve DESTEK Platformu olarak kurguladık.

Kağıthane’de mahalle kurgusunu kurmak, uyumlu binalar ve yaşayan sokaklar yaratmak için 10 tasarım ekibi ile 10 farklı mahallede çalışmalar yapılarak Mahalle Rehberi hazırlandı. Sırada, Kağıthane’deki projelere gönüllü destek verecek olan Tasarımhane kurulması var. Bakırköy’de ise “Tasarım ve Teknoloji” konularını ön plana çıkaran bir atölye kurulması gündemde.

Son olarak, TAK programlarının Kadıköy’ün tüm mahallelerinde yaygınlaşmasını istiyoruz ve programları yaygınlaştırmak isteyen tasarımcıları, gönüllüleri ilk programlara katılmaya davet ediyoruz. Ofisler bu programlara stajyerlerini gönderebilirler. İlk etkinliğimiz 8 Haziran’da Moda Çay Bahçesinde KesTak etkinliği olacak.

Bununla birlikte, tasarımcılar kendi fikir ve projeleri ile de TAK’a başvuruda bulunabilirler.

http://www.kadikoytasarim.org/

info@kadikoytasarim.org