Grafting

EUROPAN 8'de Kepez arazisinde mansiyon ödülünü kazanan Giulio Forte ile söyleşi...

Pınar Gökbayrak (PG): Antalya arazisini seçerken temel seçim kriterleriniz nelerdi? Arazinin sizin için en dikkat çekici ve en zorlayıcı yanları neler oldu?

Giulio Forte (GF): Kepez bölgesi, verimli bitki örtüsüne sahip çevresi, arkeolojik alanlara yakınlığı, Akdeniz’de dengelere göre şekillenen yeni coğrafi sistem içindeki konumu ile aynı kentteki, yakın kentlerdeki ve diğer ülkelerdeki benzer yerel dokularla çeşitli ilişkiler kurabilir.

Özgün topoğrafyası, tarihsel ilişkileri ve bunların yanı sıra altyapı ve hizmet eksikliği gibi tipik ve ayırt edici özellikleri ile arazi; yeni stratejiler ve yapılı çevre-peyzaj yenilemesi arasında gelişmeye ve daha kaliteli konut elde etmeye imkan tanıyacak artiküle edilmiş ilişkiler kurmayı denemek için bir “örnek” olarak görülebilir.

Tasarım önerisi, hem fiziksel çevrenin yerel ölçeğinde hem de kentsel gelişim ve peyzaj tasarımı konusunda daha global ölçekte endişeler barındıran -azami “bir aradalık” ve azami spesifiklik-, işlevsel ve biçimsel olarak birbiriyle ilişkili üç sistem üzerine kuruludur.

PG: Önerdiğiniz projenin sizce en kuvvetli yanı nedir?

GF: Projede, her mekanın kendine ait bir kimlik kazandığı konut organizmaları tasarlayarak, konvansiyonel apartman kavramı yeniden üretilir. Küçük evlerin çevresinde tesadüfi oluşmuş boşluklarda veya yeşil alanlarda karşılaşan insanlar arasında doğabilecek türden bir topluluk fikrinden yola çıkılır. Büyüklüğüne veya yoğunluğuna uygun bir biçimde her araziye, belediye tarafından idare edilecek ve geri kalan boş alanın da ev sahibinin özel kullanımına veya ortak kullanımlarına ayrılacağı, KENTSEL BOŞLUKLAR/YÜZEYLER aşılamak amaçlanır. Ortak kullanım alanları (condominium) her arazide bulunan iç boşluklardır: Bu boşluklar hacimlerine göre farklı evlerin kullanımına yönelik bölünür.

Bu boşluk sistemi, kentsel bir takımada kurgular. Her bir boşluk, neredeyse otonom bir şekilde gelişmeye açıktır. Her boşluğun özerkliği tüm sistemin tutarlılığını kuvvetlendirir. Proje, her bir boşluğu dikkatlice sınırlandırır ve farklı durumlara uyum sağlayacak şekilde planlamayı özgür kılar. Kepez’deki araziler, halen evler arasında kalan boşlukların farklılaşmadan kullanıldığı bir şekilde dağılmıştır. Bu da “aynı” mekanın idare edilmesini neredeyse imkansızlaştırır. KENTSEL BOŞLUKLAR/YÜZEYLER ortak kullanım için yeni kamusal mekan bölüntüleridir.

PG: Antalya arazisinin Europan yarışmasındaki alt teması ‘Kimin için Yenileme?’ idi. Kentsel dönüşüm her zaman sorunlu ve zor bir süreç olmuştur. Kentsel tasarım projelerinde gündeme gelen en önemli konulardan biri de soylulaştırma (gentrification) meselesidir. Kepez, Antalya kentinin hemen sınırında yer aldığı için henüz metropolitan ağın bir parçası değil. Ancak, kentin kuzeye doğru genişleyebilmesi için kalan neredeyse tek bölge olmasından ötürü, dönüşüm projesinden sonra bölgeye farklı sosyal grupların gelmesi muhtemel. Kentlerdeki olası soylulaştırma (gentrification) müdahaleleri konusunda sizin görüşleriniz nelerdir ve projenizde bu konuda öneriniz ne oldu?

GF: Mülkiyet haklarını yasal olarak çözüp, mevcut sosyal grupları bulundukları yerde muhafaze etmeye yönelik önerimiz, kamusal ve özel mülkiyet sınırlarını belirlemeyi ve ilişkileri yasal tapular üzerinden kurmayı hedefliyor. Bu şekilde, farklı arazilerdeki boşlukları belirlemek de mümkün olacak: Bazıları belediye tarafından düzenlenip, idare edilecek, kalanlar ise özel veya ortak kullanıcılar tarafından kullanılacak.

Soylulaşma (gentrification), “sosyal bir aradalık”ı hedefleyen teşvik politikalarıyla ve insanların kendi ev ve arazilerini satın almalarına yardımcı olarak kontrol edilebilir. Yeni sosyal gruplar da Kepez’e gelebilirler fakat bunun toplu bir yer değiştirme olacağını düşünmüyoruz.

Stratejimizde:

– Bölgenin gelişimini destekleyecek kalitede bir park oluşturmak için kentsel ve bölgesel yenileme;
– Yapı programına yönelik net bir tanım getirme ve sonucunda, çeşitli ve karma fonksiyonlar elde etmeye yönelik, hiyerarşik olarak ve titizlikle değerlendirilmiş kaliteli bir “tasarım süreci” sisteminin kurgulanması;
– Özelleşmiş fonksiyonlara yönelik LOKAL NOKTALAR/KULELER’in yerleştirileceği merkezi noktaların belirlenmesi;
– Yeni konut müdahaleleri (toplu konutlar/müstakil evler)
mevcuttur.

Çevreye yayılmayan ve yüksekliği 15 metreyi aşmayan yüksek yoğunluklu bir blok öneriyoruz. Ayrıca, yıkılan evlerin yerine veya arazilerdeki dengeyi koruyacak şekilde yeni müstakil evlerin de inşa edilebilmesini öngörüyoruz.

Bu da hem çok farklı ama aynı zamanda birbiriyle ilişkili farklı yaşam biçimlerinin bir arada var olabileceği, cazip ve kaliteli sosyal ve kentsel çevreler tanımlayacak fonksiyonel programları seçebilme şansı tanıyor. Sistemin tanımına, mevcut konut talebine göre ve yeni kentsel düğüm noktaları tanımlayacak şekilde ağırlık verilecektir.

PG: Yarışmada, bölgenin dönüşüm projesine yönelik büyük müdahaleler yerine, mikro ölçekte kararlar talep ediliyordu. Mikro kararlar aynı zamanda, yerel kullanıcının istekli olmasına da bağlı ve ancak kullanıcıların katılımlarıyla yürütülebilir. Yerel kulanıcılar tasarım sürecine dahil olduklarında ise, mimarın öngörüleri her zaman tam anlamıyla gerçekleşmeyebilir veya proje mimarın öngörüleri dahilinde ilerlemeyebilir. Böyle bir durumda, mimarın tavrı ne olmalıdır ve bu sorunu dikkate alacak olursak, sizce küçük müdahalelerle bir kentsel dönüşüm projesi başarılı kurgulanabilir mi?

GF: “Stratejik proje”leri mevcut kentsel doku içinde; mevcut peyzajın karmaşık strüktürünü parçalar arasındaki bağlantıların parçaların kendisinden daha önemli olduğu bir ilişkiler ağı olarak yorumlayabilecek “mikro” düzeyde çoğul tasarım süreçlerini tetikleyen bir itki olarak görüyoruz.

Kentsel büyümesi her tür hiyerarşiden yoksun olan Kepez gibi bir örnekte, daha kaliteli yaşam standartları sağlayabilmek için farklı bir organizasyon sistemi tanımlayabilen karmaşık programlar, yeni kentsel gelişim stratejileri için bir başlangıç olarak kabul edilebilir.

Kepez’in pek çok olumlu özelliğinin olduğunu unutmayarak, müdahale, başlangıç planından daha farklı bir kentsel düzleme oturtuldu. Toz zerresi gibi dağılmış yapıların olumlu yanlarını ortaya çıkarmak için çevre hudutlar konutların açık mekanlarla ve sokakların düğüm noktalarıyla desteklendiği yeni sınırlar oluşturabilmeliydi.

Projenin stratejisi üç farklı eleman üzerine kuruldu: peyzaj sınırı / zonlar [p.s.z.], kentsel boşluklar / yüzeyler [k.b.y.], lokal noktalar / kuleler [l.n.k.]. Bölge sakinleri ve arazi sahiplerinin parsellerinin bir bölümü belediye tarafından düzenlenip idare edilirken, kalan bölümleri ise kendilerinin kullanımına sunulacak.