“Mimarı Kriminal Olmaya İten Sistem”

Ömer Selçuk Baz, "Birkaç Mimar Söyleşileri"nde mimarlığın "kriminal" dünyasına değiniyor.

Emre Arolat, 2012 yılında bir toplantıda “İçinde yaşadığımız kapitalist üretim-tüketim süreçlerinin olduğu dünya, biz mimarları bu işin içinde birer ajan haline getiriyor. Bu ajanlığı iyiye kullanabilirsiniz. Sorumluluğumun bu yönde olduğunu düşünüyorum,” diyor. Ömer Selçuk Baz’ın cesur bir dille refere ettiği bu söylem ve bu kapının açtığı karmaşık dünya, belki de pek çok mimarın yumuşak karnı.

Neden? Çünkü özel sektör yatırımcısı/müteahhiti ile çalışan hemen hemen her mimar şu süreçle karşılaşıyor: Yatırımcı arsa alır. Arsanın yerel yönetimler ve yasal dokümanlar ile belirlenmiş yapılaşma hakları vardır. Yatırımcı bir mimarla anlaşır. Mimara şu soru yöneltilir: “Kaç metrekare yapabiliriz?” Bu soru, mimarın şansına göre, ilk aşamada değil ikinci, üçüncü aşamalarda da gelebilir. Ama yatırımcının aklında her zaman kapatılabilecek balkon, kat bahçeleri ve teraslar, dükkana çevrilecek depolar, ruhsattan sonra devamı getirilecek asma katlar, sonradan kiralanacak sosyal tesis alanı, tuvalete veya yatak odasına çevrilen yangın kaçış holleri vardır. Mimari aksiyonları bu çerçeve tanımlar; çünkü o da haklıdır, herkes yaptığı için bu ekstra kazanımlar onun da hakkıdır.

Daha önceki hileleri emsal göstererek emsal hesapları üzerinden söylediğimiz emsalsiz yalanlar, kapitalist sistemde naif kalan etik kodlarından baskın çıkar. Çünkü o yalanın metrekaresi, uğruna kriminal olduğunuz sistemde birkaç bin dolar. Bizim ise etikle sertleşmiş bir omurgamız yok, yumuşak bir et yığını olarak hayatımıza devam ediyoruz ki onun da kilosu nereden baksanız 40 Türk Lirası. Peki kendimizi “Ben yapmasam başkası yapacaktı” diye avuttuğumuz anda aslında o başkaları ile aynı grupta yer alıyor olmamız? İşte o paha biçilemez.

2.13. Mimar ‘toplumsal yarar’ kavramının bilinciyle hareket etmeli, kentte ‘rant’ odaklı beklentileri içeren mesleği icra faaliyetleri içinde bulunmaktan kaçınmalı, bu tür gelişmelerden Mimarlar Odası’nı haberdar etmelidir.*

Tamam, haberdar ederiz.

*Mimarlar Odası Ankara Şubesi, 2008, Mimarlık Alanında Deontolojik (Mesleki Etik) Kodlar