DELTA®-NP DRAIN

DELTA®-NP DRAIN, TS EN 13252 standardına uygun olarak, temel ve istinat duvarları ile yeraltı otoparkları gibi yeraltı yapılarında su ve neme karşı güvenilir ve hesaplı bir drenajdır.

DELTA®-NP DRAIN, yüksek basınç direnci ve drenaj kapasitesi sayesinde, dikey ve yatay yalıtımlar için güvenilir koruma ve drenaj sağlar. Uygulaması son derece kolay olan DELTA®-NP DRAIN, toprakta çürümez, darbelere dayanıklıdır. DELTA®-NP DRAIN ile temel duvarları etrafında drenaj çakılı kullanımına gerek kalmadan geridolgu direkt olarak atılabilir. Yalıtıma bakan tarafı kabarcıklı koruma levhalarına oranla daha fazla yüzey alanı kapladığından, temel duvarına gelecek toprak ve su yüklerini de çok daha yüksek oranda dağıtarak daha üstün bir koruma sağlar.

Toprakla temas eden basınca dayanıklı yapı elemanları için koruma ve drenaj sistemleri

Toprak veya zemin altında kalan yapı elemanları, su yalıtımları ile neme karşı korunmaktadır. Ancak, yapılan araştırmalarda, toprak veya zemin altında kalan temel duvarı ve döşemelerde karşılaşılan başlıca sorunların,

– Toprakla temas eden yapı elemanlarında su basıncının neden olduğu yapısal hasarlar,

– Yalıtım koruması yapılırken yalıtımı tehdit eden sıvıların (asitli ya da tuzlu zemin suları vs) dikkate alınmaması,

– Yapının temel kısmına yakın yerlerde biriken suyun neden olduğu hidrostatik basıncın ortaya çıkaracağı (ek yanal yük) yapısal problemler,

– Temelde biriken gazların geçirimsiz toprak nedeniyle yüzeye atılamaması ve yapının strüktüründe tehlike arzetmesi,

olduğu görülmüştür.

1) Koruma önlemleri alınmaz ise:
Toprakla temas eden yapı elemanları için yeterli koruma önlemleri alınmaz ise, geri dolgu işlemi esnasında dolgu malzemesi yalıtıma zarar verebilir. Bu durum geri dolgu işlemi sırasında, hatta toprak yerleşiminden sonra da söz konusu olabilir.

Resim 1: Temel çukurunun geri dolgusu esnasında temel duvarının korunması için önlem alınmadığı takdirde yalıtım hasar görür; Duvar böylelikle nem alır.

DIN 18195 normu, çeşitli yapı yalıtım türlerini, uygun malzemeleri ve özellikle, bunların korunmasını düzenler.

2) Basit koruma önlemleri
DIN 18195-10’a göre, sabit ve esnek sıkıştırma çamuru, perimetrik izolasyon malzemeleri, su geçirimsiz beton veya soğuk olarak uygulanan kendinden yapışkanlı membranlar gibi yalıtımlar ve basınca dayanıklı ve güç aktarım özellikli alt zeminlerin işlevlerini koruyabilmeleri için daima güvenilir koruyucu sistem ve drenaj sistemine ihtiyaç vardır.

Kabarcıklı koruma levhaları, basınca dayanıklı yüzeylerin korunması ve güç aktarım özellikli zeminleri suya ve zedelenmeye karşı koruma amaçlı uygulanmaktadır. Basınca karşı dayanıklı yalıtımları koruma amaçlı kullanılan kabarcıklı levhalar için önerilen uygulamada kabarcıklar yalıtıma doğru ayarlanarak döşenir.

Resim 2: Geçirgenliği yüksek toprak tabakasında kabarcıklı koruma levhasının yalıtım üzerine yerleşimi.

Temel duvarına doğru döşenen kabarcıklar, geri dolgu işlemi esnasında bir ek „örselenme bölgesi” gibi etki ederek basıncın dağılmasını ve noktasal yüklenimin azalmasını sağlar. Doldurma işlemi için en az 50 cm kalınlığında bir bölgede geçirgenlik düzeyi yüksek geri dolgu malzemesi, örneğin balast, çakıl veya kaba kum, sızdırma tabakası işlevi görerek gerekli drenajı sağlar.

Resim 3: Kabarcıklı levha zeminden gelen basıncın dağılmasını ve böylece yalıtıma gelecek noktasal yüklenimin azalmasını sağlar.

Kabarcıklı koruma levhalarının döşenmesinde kabarcıkların toprak tabakasına doğru uygulanmaması önerilmektedir çünkü öncelikle „örselenme bölgesi” etkisi bu şekilde kaybolmaktadır. Diğer taraftan, kabarcıklı koruma levhası döşendikten sonra üzerine direkt olarak dökülen geri dolgu malzemesi kabarcıklar arasına tutunmaya ve yerleşmeye çalışırken kopmalara yol açabilir.

Geçirgenliği yüksek malzemelerin kullanımında, örneğin balast, çakıl veya bazı kum çeşitleri gibi, daha ince bileşenler veya organik maddeler akan suyun yolunu tıkayarak su birikmesine neden olabilir.

Genellikle olduğu gibi kazılan çukurdan çıkan malzeme geri dolgu işleminde kullanıldığında, çoğunlukla gecikmeli sızma ortaya çıkacak ve dolayısıyla su birikmeleri meydana gelecektir

Resim 4: Çakıl, balast, kum gibi geçirimli tabakadan sızan suyun, su geçirimsiz yapı temelinde birikmesi

Yalıtımın korunmasında kullanılan malzemede boşluklar oluşmuş ise, su birikintisi bu anlamda önemli risk taşımaktadır. Bu durum, örneğin XPS levhalarında sıkça karşılaşılan bir sorundur. XPS levhaları, kabarcıklı levha yerine yalıtımı koruma amaçlı uygulanır. Bu levhalarda çatlak veya boşluk olması halinde, yüzey, katman ve sızıntı suları için geçit oluşmaktadır. Sonuç olarak, oluşan su birikimiyle su basıncı direkt olarak yalıtıma etki edecektir.

Bu durumda, yapı ve yalıtım, hatalı koruma ve uygulamadan dolayı, deprem, don veya benzeri olaylara karşı zayıf kalacak ve suyun yapı konstrüksiyonuna sızması kaçınılmaz olacaktır.

Resim 5: XPS levhanın önünde su birikmesi. Su boşluklardan sızar. Hatalı yalıtım seçimi sonucu su bina konstrüksiyonuna sızarak zarar verecektir.

3) Koruma ve Drenaj
Toprakla temas eden yapı elemanlarına uygulanan yalıtımın uzun süre fonksiyonunu koruyabilmesi için güvenli bir koruma ve drenaj sistemi gereklidir. Su ve nemi yan taraftaki topraktan alarak aşağıya iletme yoluyla dikey alan drenajı yapacak bir drenaj levhası ile (örneğin DELTA®-NP-DRAIN) temel alanına döşenecek ve suyu dışarı yönlendirecek drenaj borularından oluşan drenaj sistemi en güvenilir korumayı sağlayacaktır.

Sözü edilen drenaj borusu, 1 m kalınlıkta bir kum katmanı (geçirgenliği yüksek malzeme, k=0,001 m/s) ile aynı performansı gösterecektir.

DELTA®-NP-DRAIN ile DIN 18195-4 ve 6’ya göre geri dolgu işlemi için, hafriyat gibi yüksek geçirgenlik özelliğine sahip olmayan malzemeler de kullanılabilir.

Resim 6: Drenaj: Su, filtrasyon amaçlı jeotekstilden süzülerek kabarcıklı levha tarafından aşağı iletilir

DELTA®-NP DRAIN, temel duvarlarında yüzey, katman ve sızıntı sularına karşı maksimum koruma sağlar. DELTA®-NP DRAIN, drenaj sistemlerinin uygulanması ve ölçümü ile ilgili kuralları düzenleyen DIN 4095 normuna uygundur.

Drenaj levhası sayesinde, depremden dolayı hasar görmüş binalarda dahi yalıtımların toleransı özellikle yükselecektir. Su, duvar ile temas etmeden kabarcıklı levha tarafından drenaj borularına yönlendirilecektir.

Resim 7: Hasarlı yalıtım. Su, kabarcıklı levha tarafından güvenli bir şekilde aşağı iletilerek binaya temas etmemekte.

4) Yük Dağılımı
DELTA®-NP DRAIN, kabarcıkları toprak tabakasına bakacak şekilde döşendiğinden, kabarcıkları yalıtımlı temel duvarına bakan kabarcıklı koruma levhalarına oranla, basınca dayanıklı zeminle 3 katından daha büyük temas alanı kaplar. Bu da, oluşacak hidrostatik yüklenmenin daha büyük alanlara dağıtılabilmesi ve bu sayede daha güvenilir koruma sağlanması anlamına gelir.

                Kabarcikli Koruma Levhasi (1450 cm²/m²)          DELTA®-NP-DRAIN (5500 cm²/m²)

Resim 8: Yalıtımlı alt zemin ile kabarcık temas yüzeylerine göre yük dağılımındaki farkların şematik gösterimi. (yalıtımlı alt zemin sarı renk, levhanın yalıtıma temas ettiği yerler kahverengi ile gösterilmiştir.)

Sonuç

Toprakla temas eden yapı parçalarındaki yalıtımların mekanik etkilere, su ve neme karşı korunması, kabarcıklı levhalar sayesinde mümkündür. Ancak, geri dolguda hafriyatın kullanılması durumunda, sızıntı ve katman sularının yapıdan uzaklaştırılması son derece önemlidir. Topraktan gelecek suların süzülerek yapıdan uzaklaştırılması işlemi için geçirgenliği yüksek malzemelerin kullanılması çok maliyetli olup risk oranı da yüksektir.

Drenaj sistemi olarak DELTA®-NP-DRAIN koruma ve drenaj levhası, bu açıdan maliyeti düşük güvenilir çözüm sağlar.

Resim 11: DELTA®-NP DRAIN, kaynaklanmış jeotekstil tabakası sayesinde ince toprak partiküllerini filtreleyerek kabarcıklı yapının çamurla kapanmasını engeller ve mevcut suyu güvenli bir şekilde drenaj borusuna aktararak uzaklaştıran sızdırma tabakası oluşturur. DELTA®-NP DRAIN yalıtımı, hidrostatik yüklenimden büyük oranda korur.

W: www.doerken-sistem.com