“Yapısal Boşluğun Kentle Diyaloğu” Ulusal Öğrenci Mimari Fikir Yarışması

TMMOB Mimarlar Odası İzmir Şubesi tarafından düzenlenen Ulusal Öğrenci Mimari Fikir Projesi Yarışması'nın ikincisinin başlığı Yapısal Boşluğun Kentle Diyaloğu "İzmir Büyükşehir Belediyesi Hizmet Binası". Yarışmanın dijital ortamda son teslim tarihi 24 Mayıs 2021.

1. YARIŞMANIN AMACI, KONUSU VE PROGRAMI

1.1. Yarışmanın Amacı:

Yarışmanın amacı; 1966 yılında açılan bir mimari proje yarışması ile elde edilmiş ve sonrasında uygulanmış olan İzmir Büyükşehir Belediye Binasının, 30 Ekim 2020 İzmir depremi ardından hasar gördüğü gerekçesi ile boşaltılması sonrasında, kentin kamusal hafızasında yakın çevresi ile birlikte kurduğu ilişkinin korunarak devam etmesini sağlamaktır.

Daha önce yarışma ile elde edilmiş bir mimari mirasın, yeniden bir yarışma ile kente kazandırılması hedeflenmektedir. Amaç; yapının strüktürel olarak güçlendirileceği varsayılarak özgün tektonik nitelikleri ile kentsel geçirgenliğinin korunmasıdır. Bu bağlamda gelecekte de kentin kamusal yaşamına katılımı üzerine tasarım ve kullanım senaryoları konusundaki yeni fikirleri aramaktır. Ayrıca, yapının şu ana kadar olan süreci boyunca mekan/zaman birlikteliği ile kente kazandırılmış kamusallığın yeniden aranması ve böylece yeni önerilerle bir önceki döneme ait özgün mimari kurgunun zenginleştirilmesi ve günümüze ait kılınması da hedeflenmektedir. Başka bir amaç ise var olan değerin ekonomik gerekçelerle yok edilip yeniden üretilmesi yerine; mevcut yapının potansiyel değerlerinin kültüre, zamana ve kamuya ait gerekçelerinin yeniden üretilmesi ile karşılığını aramaktır. Bir önceki söylem, şimdiye ait söylem ve geleceğe ait söylemlerin birbirine karışması, çoğalması ve daha güçlü şekilde var olmasıdır.

Tüm bunların ışığında; modern mimarinin önemli miraslarından birisi olan bu yapının, yeni fonksiyonlar ve onarım çalışmaları ile yaşamına devam etmesi ve mekânsal bütünlüğü ile beraber gelecek nesillere nasıl aktarabileceği sorgulanmaktadır. Bu bağlamda, İzmir Büyükşehir Belediye Binasının, gerek Atatürk (Konak) Meydanı ile kurduğu ilişki, gerek tarihsel izlekte kıyı şeridindeki idari yapı kurgusunu bugüne taşıması, gerekse kıyı şeridinde yer alan ticari ve idari gündelik fonksiyonlardan beslenen ve kentsel yaşamı besleyen Kemeraltı bölgesiyle kurduğu ilişki düşünülerek, binanın kentsel ölçekteki geçirimli ve üçüncü boyuttaki boşluklu yapısının, yakın çevresi ile birlikte ele alınarak kente dahil edilmesi beklenmektedir.

1.2. Yarışmanın Konusu

Yarışmalar, mimarlık ortamının arındırılmış gerçeklikleri gibidir. Zamana ait söylemin en güçlü hali ve mesleğin en kuvvetli mutasyonlarıdır. Yarışma ürünü olan yapılar; sadece yapısal varlıkları  ile değil, dönemine ait ve yere ilişkin bilgiyi de içinde taşıyan bir “dinamo” gibi önemli roller üstlenirler. Bu çok boyutluluğun getirdiği verim, yarışma yapılarını çoğunlukla diğer yapı üretimlerinden ayırır. Yani, geneli oluşturan ve nadiren ekonomik gerekçelerden sıyrılabilen yapı üretiminin, önemli ayıraçlarıdır. Bu nedenle mimari yarışmalarla üretilen yapılar için dönemlerinin özgün bir envanterini oluşturan yansıtıcılardır denilebilir.

İzmir Büyükşehir Belediye Hizmet Binası’nın içinde yer aldığı kentsel çevre, 19. yüzyıl başlarından itibaren aralıklarla doldurularak genişletilen kıyı hattı içinde, kentin yönetsel merkezi olarak gelişmiş bir bölgedir. Yüzyılın başlarında Yalı Camii, Hükümet Konağı ve Sarıkışla Binası ile tanımlı alan, 1901 tarihinde Saat Kulesi’nin yapımı ile kent meydanı kimliğine kavuşmuş ve kentin başlıca kamusal alanı haline gelmiştir. Tarihi Kemeraltı Çarşısı’nın denizle buluştuğu bu kıyı bölgesi, güçlü kimliği ile kentin 20. yüzyıl planlama çalışmalarına yön vermiş ve alandaki mimari üretimlerin belirleyicisi olmuştur. 1951 yılında açılan uluslararası İzmir İmar Planı Proje Müsabakası ile elde edilen Ahmet Kemal Aru, Gündüz Özdeş ve Emin Canpolat planında söz konusu alan kentin yönetsel ve kamusal merkez konumu ile öne çıkmıştır. Planda kentin bu bölgesi için meydan, belediye binası, adliye, ticari birimler ve otel gibi idari ve kamusal kullanımlar, kıyı hattı boyunca geniş kentsel boşluklar ile birlikte planlanmıştır. Günümüzde, İzmir kentinin 20. yüzyıl katmanının önemli temsilcileri olan İzmir Büyükşehir Belediye Binası, Hükümet Konağı ek yapıları ve SSK İzmir Konak Tesisleri bu plan doğrultusunda ve her biri mimari tasarım yarışmaları ile elde edilmiş yapılardır.

Yarışmanın konusu olan İzmir Büyükşehir Belediye Binası, Aru-Özdeş-Canpolat planının belirlediği alanda, 1966 yılında, ulusal ve açık bir mimari proje yarışmasının sonucudur. Müellifleri, Özdemir Arnas, Altan Akı ve Erhan Demirok olan yapının, 1968’te başlayan inşaatı yaklaşık 14 yıl sürmüş ve 1982 yılında tamamlanmıştır. Yapı içinde yer aldığı tarihi bağlamın avlu, pasaj, arkadlı geçiş gibi mekan geleneklerini ve kamusal kullanım pratiklerini dönemin evrensel mimari dil ve yaklaşımlarıyla yorumlayan tasarımı ile konumlandığı Konak Meydanı’nın (İzmir Atatürk Meydanı) kentsel kullanımında belirleyici olmuştur. Bu bağlamda yapı; yaklaşık kırk yıllık süreci boyunca, kamusal mekanları örgütleyen dış mekanları ve kamu ile ilişkili idari yapı olma serüveni boyunca alanda kentli ile önemli sayılabilecek bir hafıza geliştirmiştir. Dolayısıyla kentin pek çok sivil hareketinin odağı olan Atatürk (Konak) Meydanı ve çevresi için kent kültürü ve hafızası açısından çok önemli bir rol üstlendiği söylenebilir.

Tüm bunların ışığında yarışmanın konusu; İzmir Büyükşehir Belediye Hizmet Binası ve yakın çevresinin yeni yorumlar ve program önerileri ile beraber, yeniden kente kazandırılmasına yönelik bir mimari fikir projesi yarışmasıdır.

1.3. Yarışmanın Programı:

Yarışmanın konusu olan yapı, yaşantısı boyunca idari yapı olarak kullanılmasına rağmen, özellikle zemin katta bazı dönemlerde kamusal ilişkilerin de yüklendiği fonksiyonlara ev sahipliği  yapmıştır. Bu kamusal ilişkiler ile belirginleşen ve genleşen kamusal yüzey ve yine kentli ile ilişkili olan idari fonksiyonun birlikteliği yapının bu süreçlerde kente aidiyetini artırmıştır.

Yakın zamana kadar belediye binası olarak kullanılan yapının, bu fonksiyonu ile yakın çevresindeki kentsel donatı ve örüntüyü nasıl şekillendirdiği ve beslediği de dikkate alındığında, yerel idareye ilişkin bazı fonksiyonların sürdürülmesinin önerilebileceği düşünülmektedir. Bu bağlamda kıyıda yerel yönetim temsiliyetinin de devamı olabilecek program elemanları olarak üç ana başlık belirlenmiştir.

1. Başkanlık
2. HİM (Hemşehri İletişim Merkezi)
3. Büyükşehir Belediye Meclisi ve ilişkili birimler

Bunlarla birlikte, yapının özgün geçirgen yapısı ve yakın çevresi ile kentsel sürekliliği de dikkate alınıp geliştirilerek, farklı mevsimler, hafta içi – hafta sonu, gece – gündüz gibi zamanlardaki kamusal kullanımlarını sürekli kılacak ve artıracak yeni olası programların önerilmesi de beklenmektedir. Yapının yukarıda belirtilen idari işlevleriyle birlikte, bütüncül olarak önerilecek tüm program bileşenlerinin şematik olarak gösterilmesi, bu program bileşenlerinin mevcut sirkülasyon sistemi ile ilişkilerinin genel anlamda belirtilmesi yeterli olup; program alt bileşenlerinin çözümü beklenmemektedir. Yapının kentsel yaşama katılım senaryosu içinde kurgulanacak bu program önerilerinin anlatım ve sunum biçimleri serbesttir.

2. YARIŞMA ALANININ TANIMI

Yarışma alanı Cumhuriyet Bulvarı No:1 Atatürk (Konak) Meydanı, Konak / İzmir adresinde 7559 ada, 1 parselde yer alan İzmir Büyükşehir Belediyesi Hizmet Binası’dır. Toplam 21.000 m2 kapalı alana sahip yapı zeminde 3420 m2’ye oturmaktadır. 1982 yılından bugüne belediye hizmet binası olarak kullanılan yapı ilk tasarlandığı dönemde bir kıyı yapısı iken 80’li yıllarda yapılan dolgular ile kıyı ile ilişkisi kesilmiştir. 2002 yılında mimar Ersen Gürsel ve Haluk Erar tarafından Atatürk (Konak) Meydanı ve Çevresi projesi tamamlanana kadar alan tanımsız bir boşluk olarak çeşitli alt yapı fonksiyonlarını karşılamak amacıyla kullanılmıştır. Yapının orijinal paftalarından da izlenebilen cephe çizimlerinde belirtilen dört cephe; meydan cephesi, deniz cephesi, yol cephesi ve riyaset (başkanlık) girişi cephesi olarak isimlendirilmiştir.

Güneye yönelen Konak Atatürk Meydanı cephesinde Saat Kulesi-1901 ve Konak Yalı Cami-1755, kuzeye yönelen başkanlık girişi yönünde yine projesi 1974 yılında yarışma yöntemiyle elde edilip inşa edilen İzmir Merkez Bankası Binası (Ertur Yener – Erdoğan Elmas – Zafer Gülçur), yapının doğusunda ise İZSU binası ve onun hemen güneyinde yine 1972 yılında yarışma ile tasarımı elde edilip inşa edilen İzmir Hükümet Konağı (Neşet Arolat – Şaziment Arolat) yapıları bulunmaktadır.

Bu yapılar dışında Atatürk (Konak) Meydanı ile ilişkilenen SSK İzmir Konak Tesisleri-1966 (Orhan Dinç) ve Konak Vapur İskelesi (Selamettin Şerifoğlu) yapıldığı dönemlerin özgün niteliklerini yansıtan yapılar olarak tanımlanabilir.

3. YARIŞMANIN TÜRÜ ve ŞEKLİ

Yarışma; TMMOB Mimarlar Odası Yarışmalar Yönetmeliği uyarınca serbest, ulusal ve tek aşamalı olarak düzenlenmiş öğrenci mimari fikir projesi yarışmasıdır.

4. YARIŞMAYA KATILIM KOŞULLARI

Yarışma, Yükseköğretim Kurulu’na bağlı (TC ve KKTC’de yer alan) üniversitelerin Mimarlık Bölümü öğrencileri ekip başı olmak üzere tüm lisans öğrencilerine açıktır. Mimarlık öğrencileri yarışmaya bireysel olarak katılabilecekleri gibi TMMOB’a bağlı meslek disiplinlerinde eğitim gören lisans öğrencileri ile ekip olarak da katılabilirler.

Ekip içinde yer alacak mimarlık ve diğer disiplinlerden yarışmacıların lisans öğrencisi olmaları ve öğrenimlerini sürdürdüklerine dair öğrenim belgesi sunmaları zorunludur. Ancak, ekip başının mimarlık lisans öğrencisi olması zorunludur.

Ekip başı ve katılımcı mimarlık öğrencilerinin, Mimarlar Odası’na öğrenci üyeliklerini yaptırmış olmaları ve bunu Mimarlar Odası’ndan alacakları üye tanıtım belgesi ile belgelemeleri zorunludur.

Yarışma Jürisi asli, yedek ve danışman üyeleri ile yarışmayı açan kurum birimi yöneticilerinin birinci dereceden yakınları yarışmaya katılamaz. Çıkabilecek sorunlarda Mimarlar Odası Yarışma Yönetmeliğinin, yarışmalara katılım esaslarını tanımlayan Madde 17(2) hükümleri geçerlidir. Yarışmaya katılım ücretsizdir.

5. YARIŞMA İLETİŞİM BİLGİLERİ

Raportörlük Adresi:
“Yapısal Boşluğun Kentle Diyaloğu” Ulusal Öğrenci Mimari Fikir Yarışması”
TMMOB Mimarlar Odası İzmir Şubesi
1474 sok. No:9 35220 Alsancak-İZMİR
Tel: 0232 463 66 25 GSM: 0 539 792 76 52
diyalog@izmimod.org.tr

6. SEÇİCİ KURUL ÜYELERİ

Seçici Kurul Danışman Üyeleri:

İlker Kahraman, Dr.Öğr.Üyesi, Mimar/ YÜ
Seçkin Kutucu, Dr.Öğr.Üyesi, Mimar/ YÜ
Feyzal Avcı Özkaban, Dr.Öğr.Üyesi, Mimar/ DEÜ
Uğur Belger, İnş.Y.Müh.
Muzaffer Tunçağ, İnş.Y.Müh.
Orhan Ersan, Y.Mimar

Seçici Kurul Asli Üyeleri:

Seden Cinasal Avcı, Mimar
Alişan Çırakoğlu, Y.Mimar
Alper Derinboğaz, Y.Mimar
Hakan Evkaya, Mimar
Pınar Gökbayrak, Y.Mimar
Nurbin Paker, Doç.Dr.Öğr.Üyesi, Mimar/ İTÜ
Mert Uslu (Jüri Başkanı), Mimar

Seçici Kurul Yedek Üyeleri:

Melis Varkal, Y.Mimar
Anıl Binay, Mimar, Kentsel Tasarımcı
Emrah Akpınar, Mimar

Raportörler:

Gülcan Afacan, Y.Mimar
Özüm Birgin, Rest.Uzm.Y.Mimar
Buğra Güngör, Mimar
Bora Örgülü, Y.Mimar
Engin Yavuz, Mimar

7. YARIŞMACILARIN UYMAKLA ZORUNLU OLDUĞU ESASLAR

Projenin ve raporun herhangi bir yerinde eserin sahibini belirten işaret bulunması ve/veya Kimlik dosyasının veya içeriğinin eksik olması durumunda; jüri kararı ile tutanağa geçirilmek koşuluyla, proje yarışmadan çıkarılır.

Yarışmaya katılan projede özgün ve daha önce başka bir yerde yayınlanmamış, başka bir yarışmada ödül almamış ve eğitim sürecinde dönem projesi olarak üretilmemiş olma şartı aranmaktadır. Bunun aksi bir durumun tespiti ve bu tespitin jüri üyelerinin salt çoğunluğu tarafından onaylanması halinde, proje yarışmadan çıkarılır. Proje ödül kazandıysa, ödülün tamamı yarışma organizasyonuna iade edilir. Yarışmada bir kişi bir kere ödül alır başkasıyla birlikte ikinci bir ödül alsa dahi bu ödül hükümsüz sayılır.

8. YER GÖRME

Yarışmada, yer görme zorunluluğu yoktur; ancak jüri, yarışmacıların yer görmelerini önermektedir.

9. YARIŞMACILARA VERİLECEK BİLGİ VE BELGELER

– Yarışma Şartnamesi
– 1/1000 ölçekli yarışma alanını gösteren halihazır harita
– Yapının mimari projesi (Orijinal mimari proje üzerinden dijital ortama aktarılmıştır.)
– Yapının 3d modeli (Orijinal mimari projesi referans alınmıştır.)
– Yarışma alanı ve yakın çevresi ile ilgili görseller
– Pafta Şablonu

10. YARIŞMACILARDAN İSTENENLER

– Kavramsal Şemalar; Yapı ve çevreye ait tasarım yaklaşımlarını ve buna yönelik senaryo ve mekânsal stratejilerini belirten serbest ölçekli grafik, şema, diyagram vb. anlatımlar
– Yapının meydanla ilişkisini kapsayan vaziyet planı
– Yapının meydanla ilişkisini kapsayan kesitler (Kesitlerden bir tanesi halihazırda belirtilen 1-1 kesiti olarak işaretlenmiş yerden geçmelidir.)
– Zemin kat planı (yakın çevresiyle)
– Silüetler (meydan ve deniz tarafından)
– Yapıyı ve yakın çevresini ifade eden 3 boyutlu görseller
– Mimari Açıklama Raporu; mimari tasarımın kavramsal ve ilkesel açıklamalarını içerecek şekilde hazırlanmalıdır. (maksimum 500 kelime)

Tasarım fikri, senaryo, program, müdahale kararları, kentsel ilişkiler, çevresel yaklaşımlar vb. gibi bütünü oluşturan unsurların tasarımcı tarafından belirlenen medya ve ifade araçları (2 boyutlu  ve 3 boyutlu çizim, şema, eskiz, fotoğraf, kolaj, render, metin vb.) kullanılarak; okunaklı ve anlaşılır bir biçimde sunulması beklenmektedir. Sunulacak mimari ifadelerde kullanılacak ölçek serbest bırakılmıştır.

11. TESLİM ŞEKLİ ve SUNUM TEKNİĞİ

Yarışmanın teslimi dijital ortamda gerçekleştirilecektir.
– Sunum tekniğine ilişkin herhangi bir kısıtlama yoktur. Her türlü anlatım (çizim, yazı, renk) serbesttir.
– Tüm sunumlar en fazla 4 adet düşey A1 (59,4×84,1 cm) boyutlarında 300 dpi çözünürlükte JPEG olarak kaydedilmelidir.
– Pafta düzeni ekte verilen şablona uygun olarak hazırlanacaktır.
– Proje (mimari açıklama) raporu tasarımın kavramsal, ilkesel ve teknik açıklamalarını içerecek şekilde paftalar üzerinde yer alacaktır.
– 5 rakamdan oluşan bir rumuz, yalnızca dijital teslim klasör isimlerinde bulunacak, paftalar üzerinde yer almayacaktır. Rumuzda kullanılan karakterler tekrarlanmamalı ve sıralı olmamalıdır.
– Sergileme kolaylığı bakımından paftalarda, sağ alt köşede paftanın asılma şemasındaki yeri çizilecektir.
– Yarışmaya katılacak tüm ekipler, projelerinin tüm belge ve paftalarını, klasör adı rumuz rakamlarından oluşacak tek bir dosya içerisinde “.zip” veya “.rar” formatlarında, diyalog@izmimod.org.tr adresine wetransfer aracılığı ile mail olarak göndereceklerdir.

12. DİJİTAL KİMLİK DOSYASI

– Tüm katılımcılar dijital bir klasör içinde aşağıda yer alan bilgileri yüklemek zorundadır. Dosya proje verilerinden ayrı bir klasör olarak, RUMUZ_KİMLİK DOSYASI ibaresi ile aşağıda belirtilenleri içerecek biçimde yüklenmelidir.
– Şartname içinde yer alan kimlik bilgilerine ait form (EK. 1) (form doldurulmuş olmalıdır),
– Yarışmaya ekip içinde yer alacak tüm yarışmacıların lisans öğrenimlerini sürdürdüklerine dair öğrenim belgesi (öğrenci belgesi) (belge taranarak konulmalı ya da e-devlet üzerinden alınacak öğrenci belgesi eklenmelidir),
– Katılımcı mimarlık öğrencilerinin, Mimarlar Odası’na öğrenci üyeliklerini yaptırmış olmaları ve dijital kimlik dosyasına üyeliklerini belgeleyen üye tanıtım belgesini (Mimarlar Odasından temin edilmelidir) tarayıp koymaları gerekmektedir.

13. YARIŞMA TAKVİMİ

Yarışmanın İlanı – 18 Mart 2021
Yarışmaya İlişkin Soruların Sorulması İçin Son Tarih – 08 Nisan 2021
Soruların Cevaplanması – 15 Nisan 2021
Dijital Ortamda Teslim için Son Tarih – 18 Mayıs 2021 /Güncellendi: 24 Mayıs 2021
Projelerin Değerlendirilmesi – 20-21-22-23 Mayıs 2021 /Güncellendi: 27-28-29-30 Mayıs 2021
Sonuçların Açıklanması – 26 Mayıs 2021 /Güncellendi: 2 Haziran 2021
Projelerin Sergilenmesi, Kolokyum ve Ödül Töreni (yer ve zaman bilgisi daha sonra duyurulacaktır)

14. SORU VE CEVAPLAR

Yarışmacılar, yarışma ile ilgili sorularını 08 Nisan 2021 günü saat 17.00’e kadar e-posta (diyalog@izmimod.org.tr) yoluyla “DİYALOG-SORULAR” başlığı altında Mimarlar Odası İzmir Şubesi’ne iletebilirler.

Soruların cevapları, 15 Nisan 2021 tarihinde tüm yarışmacılara web sitesi (www.izmimod.org.tr) aracılığı ile iletilecektir.

15. PROJELERİN TESLİM GÜNÜ, YERİ VE ŞARTLARI

Yarışmacılardan istenen dökümanlar diyalog@izmimod.org.tr adresine 18 Mayıs 2021 tarihinde saat 23.59’a kadar ulaşacak şekilde wetransfer aracılığıyla ulaştırılmalıdır. Belirtilen tarih ve saatten sonra gönderilen ve ulaştırılan dokümanlar dikkate alınmayacaktır.

“WETRANSFER İLE PROJEMİ NASIL GÖNDERECEĞİM?”
1. www.wetransfer.com adresine giriş yapın.
2. İsim bölümünde rumuzunuzun yazılı olduğu sıkıştırılmış dosya; Kimlik bilgilerini (bknz. dijital kjimlik dosyası) ve Proje verilerini içeren ayrı iki klasörden oluşmalıdır. Proje Klasörünün içeriği ise şu şekilde olmalıdır: Her bir pafta görseliniz, Rumuz_01, Rumuz_02, Rumuz_03, Rumuz_04 şeklinde devam etmelidir.
3. Hazırlamış olduğunuz dosyaları “+Dosya Ekle” butonuna tıklayarak ekleyin.
4. Alıcı E-posta adresi bölümüne diyalog@izmimod.org.tr yazın.
5. E-postanız bölümüne kendi mail adresinizi yazın.
6. Mesaj bölümüne rumuzu yazın.
7. Aktar butonuna basın.
8. Gönderildiğinde size uyarı maili gelecektir.

16. JÜRİ DEĞERLENDİRMESİ VE SONUÇLARIN AÇIKLANMASI

Yarışmanın sonuçları www.izmimod.org.tr adresinde yayınlanacaktır.

17. ÖDÜLLER

1. Ödül: 9.000 TL
2. Ödül: 6.000 TL
3. Ödül: 4.000 TL
1. Mansiyon: 2.000 TL
2. Mansiyon: 2.000 TL
3. Mansiyon: 2.000 TL
Ayrıca satınalma için 5.000 TL ayrılmıştır.

18. PROJELERİN SERGİLENMESİ, YAYINLANMASI ve KOLOKYUM

Yarışmaya katılan tüm projeler öncelikle İzmir Mimarlar Odası’na ait dijital yayın organlarında paylaşılacak, daha sonra duyurulacak bir tarihte TMMOB Mimarlar Odası İzmir Şubesi- İzmir Mimarlık Merkezi binasında sergilenecektir. Katılan tüm projeler yarışma kitabında yer alacaktır. Tüm projelerin telif hakkı müelliflere ait olacak, ancak yarışmayı düzenleyen TMMOB Mimarlar Odası İzmir Şubesi, müellifin veya müelliflerin isimlerini belirtmek koşulu ile her türlü yayınlama ve sergileme hakkına sahip olacaklardır.